ای آر پایانامه

 

  مقاله استفاده صحیح از اینترنت و کامپیوتر pdf دارای 10 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله استفاده صحیح از اینترنت و کامپیوتر pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله استفاده صحیح از اینترنت و کامپیوتر pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله استفاده صحیح از اینترنت و کامپیوتر pdf :

استفاده صحیح از اینترنت و کامپیوتر

نوجوانان چطور از فضای اینترنت درست استفاده کنند؟
اینترنت اصول تربیتی نوجوان – عظیمی از اطلاعات است و با توجه به جاذبه ها و تنوع هایی که به همراه دارد بسیاری از شما نوجوانان و جوانان بخش عظیمی از اوقات خود را صرف چرخیدن و گشت و گذار در فضای اینترنت می کنید. اما مسلماً تمام این اطلاعات برای شما با ارزش و مفید نیستند و تنها اطلاعات ویژه ای از آن به کار یا زندگی شما مرتبط است. بنابراین این پرسش مطرح می شود که آیا متناسب با زمانی که برای استفاده از اینترنت صرف می کنید چیز مفیدی برای زندگی تان بدست می آورید؟ به زبان ساده تر آیا چیزی که از اینترنت می گیرید یا آن را می خوانید ارزش زمانی را که از دست می دهید دارد؟ در ادامه این یادداشت قصد داریم راه هایی برای استفاده سودمندتر از زمان حضور در اینترنت ارائه دهیم.
1- منظم باشید

افراد منظم و کسانی که برای زندگی خود برنامه ریزی حساب شده و دقیق دارند اهمیت زمان را بهتر درک می کنند بنابراین بهتر است همواره برای کارهای اینترنتی یک تقویم یا فهرست داشته باشید و هر شب قبل از خوابیدن نگاهی به آن بیندازید تا بدانید چقدر از کارهای امروزتان ناتمام مانده است و فردا باید چه کاری انجام دهید.
2- کارهایتان را اولویت بندی کنید

از جمله کارهایی که می تواند زمان حضور شما در اینترنت را به زمان مفید تبدیل کند داشتن اولویت بندی است وگرنه به محض ورود به فضای اینترنت ممکن است به سراغ آن دسته از اطلاعات و سایت هایی بروید که در زمان حال هیچ ارتباطی به کار اصلی شما نداشته باشند.

برای کارهای اینترنتی یک تقویم یا فهرست داشته باشید و هر شب قبل از خوابیدن نگاهی به آن بیندازید تا بدانید چقدر از کارهای امروزتان ناتمام مانده است و فردا باید چه کاری انجام دهید
3- فعالیت هایتان را یادداشت کنید

برای آنکه بهتر متوجه شوید چطور زمان خود را تلف می کنید هر چند وقت یکبار از آنچه هنگام اتصال به شبکه انجام می دهید یادداشت برداری کنید. این موضوع به شما کمک می کند که در پایان هفته یا ماه متوجه شوید رفتن به کدام سایت های غیرضروری و یا غیرمرتبط با کارتان، برای شما به صورت عادت درآمده است و باعث اتلاف وقت مفید شما می گردد.
علیرغم آنکه اینترنت می تواند یک وسیله آموزشی و حتی کار مفید باشد اما استفاده از آن نمی تواند با برخی مشکلات همراه نباشد. یکی از این مشکلات آن است که افراد هنگام استفاده از آن درک درستی از گذشت زمان ندارند و به قول خودشان یکدفعه متوجه می شوند 5 یا 6 ساعت از وقت شان را از دست داده اند. گاهی شرایط از این هم بدتر می شود و برخی از افراد از اینترنت بعنوان یک وسیله سرگرمی و یا اتلاف وقت آزاد استفاده می کنند.

این موضوع گذشته از داشتن عوارض روحی و جسمی دراز مدت برای این اشخاص، سبب بروز مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مختلفی می گردد. از این رو، آگاهی از روش ها یا فنونی که می تواند زمان استفاده و حضور در فضای اینترنت را کاهش دهد از اهمیت بسزایی برخوردار است. برخی از این روش ها عبارتند از:

1- از خوردن غذا یا تنقلات هنگام استفاده از اینترنت خودداری کنید. وعده های غذایی خود را همراه با دیگر اعضای خانواده و به صورت رودررو میل کنید. چنانچه تنها زندگی می کنید هنگام غذا خوردن به جای استفاده از کامپیوتر تنها از خوردن غذایتان لذت ببرید.

2- به طور مداوم و پیوسته از اینترنت استفاده نکنید. سعی کنید هریک ساعت به مدت 10-15 دقیقه از پشت کامپیوتربلند شده و نرمش های کششی انجام دهید تا دچار چشم درد و یا درد در ناحیه ی کتف، کمر، مچ دست و; نشوید. انجام این کار ممکن است استفاده مجدد شما از کامپیوتر و اینترنت را تا ساعتها به تأخیر بیندازد.

3- سراغ کتاب هایتان بروید. گاهی اوقات اگر در کتابخانه خودتان یا محل کار یا محل تحصیل تان چرخی بزنید متوجه خواهید شد که کتاب یا کتاب هایی هست که دوست دارید آنها را بردارید و چند صفحه از آنها را مطالعه کنید و یا چند بیت از یک کتاب شعر را بخوانید. به این ترتیب می توانید یک جانشین موقت و یا حتی دائمی برای استفاده روزانه از اینترنت بیابید.
4- تلویزیون تماشا کرده و یا فیلم ببینید. هر چند استفاده بیش از حد از تلویزیون نیز می تواند مشکلاتی را به بار آورد اما برای کسانی که بیش از حد از اینترنت استفاده می کنند سرگرم شدن به تلویزیون و یا مشاهده ی فیلم می تواند اثرات مخرب کمتری داشته باشد به عنوان مثال یکی از فواید فیلم و تلویزیون در مقایسه با اینترنت این است که امکان استفاده گروهی از آنها وجود دارد. مثلاً می توانید یک مسابقه را با هم ببینید، در مورد آن اظهار نظر کنید و به بحث با یکدیگر بپردازید.

5- اگر برای کارتان از اینترنت خانگی استفاده می کنید برای خودتان ساعت کاری تعیین کنید و تنها در این ساعت ها به کار کردن با اینترنت مشغول شوید. اگر لپ تاپ دارید و می توانید در جایی دیگر کار کنید حتماً به این توصیه عمل کنید و ساعت کاری و غیرکاری خود را بطور کامل مجزا کنید و در ساعات غیرکاری با اعضای خانواده یا دوستان خود باشید.

6- ساعت خود را تنظیم کنید. خود را مقید کنید که هر روز مدت زمان معینی را در اینترنت بگذرانید و با شنیدن صدای زنگ ساعت خود، از اینترنت خارج شوید و به فعالیت دیگری مشغول شوید.

7- به دنبال یافتن دوست در فضای حقیقی باشید. برخی از افراد از اینترنت برای یافتن دوستان جدید استفاده می کنند. همواره به یاد داشته باشید که این موضوع در دنیای حقیقی به راحتی امکان پذیر است و با شرکت در فعالیت های گروهی می توانید تعداد قابل ملاحظه ای از این دوستان پیدا کنید. خوبی این کار این است که شخص مورد نظر را با چشم می بینید و رفتار و کردارش را ارزیابی می کنید و در صورت تمایل با او دوست می شوید. به این ترتیب از خطرات دوستی های اینترنتی نیز در امان خواهید بود.

8- استفاده از اینترنت را برای خودتان ممنوع کنید. اگر هیچیک از روش ها کارساز نشد و دوباره به طرف استفاده بی رویه از اینترنت رفتید برای مدت یک هفته یا یک ماه آن را به کلی ترک کنید (به جز در مواردی که برای کارتان مجبورید از آن استفاده نمائید.) در این مدت ممکن است شما با فعالیت های دیگری آشنا شوید که برایتان بسیار خوشایند باشد و از این به بعد تصمیم بگیرید از زمان گشت و گذار در اینترت کم کنید و به این فعالیت ها بپردازید.
نقش خانواده در استفاده صحیح فرزندان از رایانه و اینترنت

خانواده جایگاه رشد هویت نوجوانان ومرکز و محل تمرین نقشها ورفتارهای اجتماعی است.هرچقدرمیزان روابط خانوادگی بهترباشدومیزان نظارت خانوادگی برروی استفاده فرزندان ازرایانه و اینترنت بیشترباشد،استفاده نادرست وناصحیح ازاینترنت توسط آنها کاهش پیدا میکند .نظارت مناسب زمانی صورت میگیرد که ارتباط بین اعضای خانواده مناسب ، گرم وصمیمی باشد

ازسوی دیگرعلاوه براین نظارت بهتراست ازرایانه واینترنت استفاده خانوادگی شود . بدین منظورلازم ست والدین سواداینترنتی ورایانه ای کسب کنندوزمان،مکان، شرایط استفاده،خطوط قرمزخانوادگی وسایتهای قابل استفاده ازاینترنت را مشخص نمایند

درچنین شرایطی است که می توان انتظارداشت که خانواده بتواند بانظارت مناسب،فرزندان رادراستفاده ازرایانه واینترنت راهنمایی کند . والدینی الگوی خوبی دراستفاده ازرایانه و اینترنت برای فرزندان می باشند که بتوانند با ارائه اطلاعات وبااستفاده صحیح از رایانه و اینترنت همراه فرزندان درجهت هدایت وراهنمایی آنها گام بردارند.همچنین بهتر است والدین همراه فرزندان خود به کوهستان ،باشگاهها و میادین ورزشی بروند و به بازی های مورد علاقه آنها بپردازند تا انرژی آنان تخلیه و توجهشان از بازی های رایانه منحرف شود . بالطبع در چنین شرایطی می توان از کودکان و نوجوانان انتظار داشت که کمتر به سراغ رایانه و اینترنت بروند.

علیرغم آنکه اینترنت می تواند یک وسیله آموزشی و حتی کار مفید باشد اما استفاده از آن نمی تواند با برخی مشکلات همراه نباشد. یکی از این مشکلات آن است که افراد هنگام استفاده از آن درک درستی از گذشت زمان ندارند و به قول خودشان یکدفعه متوجه می شوند 5 یا 6 ساعت از وقت شان را از دست داده اند. گاهی شرایط از این هم بدتر می شود و برخی از افراد از اینترنت بعنوان یک وسیله سرگرمی و یا اتلاف وقت آزاد استفاده می کنند.
این موضوع گذشته از داشتن عوارض روحی و جسمی دراز مدت برای این اشخاص، سبب بروز مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مختلفی می گردد. از این رو، آگاهی از روش ها یا فنونی که می تواند زمان استفاده و حضور در فضای اینترنت را کاهش دهد از اهمیت بسزایی برخوردار است.

در اینجا 10 نکته برای کمک به شما در این زمینه وجود دارد:
1- قاعده بازی را فرا بگیرید: تلاش کنید اصول اولیه تکنولوژی که فرزند شما به استفاده روزانه از آن عادت کرده است را درک کنید. فناوری بخش بزرگی از زندگی فرزندان را تشکیل می¬دهد و هیچ پدر و مادری نمی¬تواند در این زمینه حتی یک گام از مسئولیت¬ هایش فاصله بگیرد. شما ممکن است نقش والدینی خود را در همه ابعاد دیگر زندگی فرزندانتان ایفا کرده باشید، اما در دنیای در حال گسترش دیجیتال، بدون داشتن درک صحیحی از این اصول، نمی¬توانید به عنوان یک عضو فعال حضور داشته باشید.

2- باب گفتگو را باز کنید: با کودک خود درباره تکنولوژی و به خصوص امنیت اینترنت صحبت کنید. با یک سری از قوانین برای استفاده از کامپیوتر و اینترنت با یکدیگر به توافق برسید. با هم در اینترنت جستجو کنید. حضور خود را در این زمینه استمرار ببخشید. فعالیت ¬های تکنولوژی فرزند شما به مرور افزایش پیدا می¬کند و هر قدر که بزرگتر می شود به دلیل پیشرفت تکنولوژی این فعالیت ¬ها هم کامل تر می شود. پس زمان گفتگو با فرزندتان را در این زمینه افزایش دهید.

3- آگاه باشید: بدانید که فرزندتان از چه تکنولوژی -هایی استفاده می¬کند. چه بازی ¬هایی انجام می¬ دهد. از چه وب سایت ¬هایی بازدید می¬کند و با چه کسانی در ارتباط است. یک لیست تایید شده از وب سایت¬ ها در اختیار فرزندان خردسال خود قرار دهید.
4- علاقمند باشید: از کودکان بپرسید که به چه کاری مشغول هستند. از چه برنامه¬ هایی استفاده می¬کنند. از چه سایت ¬هایی دیدن می¬کنند. از آن¬ها بخواهید به شما نشان دهند که اسباب بازی ¬های دیجیتالی آن¬ها چگونه کار می¬کنند و آن ¬ها و دوستانشان با این اسباب بازی¬ها چگونه کار می کنند.
5- به کودک خود کمک کنید تا رفتار نامناسب را درک کند: اگر شما یا فرزندتان با برنامه¬ های نامناسب روبرو شدید، از بازی ¬های خشن ویدئویی گرفته تا شکارچیان آنلاین یا بازی¬های کامپیوتری با محتوای زورگویی،اجازه ندهید که ادامه پیدا کند. همواره در زمینه گفتگو با فرزندتان ، مشورت با دیگر والدین و چه در مشاوره با افراد متخصص در امور کودکان فعال باشید.
6- خرید یک رایانه خانوادگی و قرار دادن آن در یک مکان عمومی در خانه: فرزندان خود را تشویق کنید که به این رایانه به عنوان یک رایانه برای استفاده همه اعضای خانواده نگاه کنند. به هر کدام از فرزندان خود یک نام کاربری و رمز عبور اختصاصی بدهید تا آن ¬ها احساس مالکیت و حریم خصوصی داشته باشند.
7- هرگز اطلاعات شخصی را بر روی اینترنت قرار ندهید. برای کودکان شرح دهید که هرگز اطلاعات شخصی را بیرون ندهند. آدرس ایمیل خانوادگی، شماره تلفن ها، اسامی ، آدرس ¬های منزل، جزییات خانوادگی، عکس¬ها و …. همگی باید به دقت حفظ شوند. اگرچه سایت ¬های اجتماعی به اشتراک گذاری این اطلاعات را تشویق می کنند اما فرزند شما باید بداند حفاظت از هویت خود و خانواده اش باید از اصلی ترین اولویت های او باشد.
8- توانمند باشید. از نرم¬افزارهای فیلتر ویا ناظر استفاده کنید. شما لازم نیست فعالیت ¬های فرزندتان را هر روز چک کنید. اما این حقیقت که شما توانایی کنترل فرزندتان را دارید و آن ¬ها می¬دانند که شما این توانایی را دارید به شکل دهی روندی منظم و صحیح برای رفتار مسئولانه کودکان کمک می¬کند.
9- برای فرزندان الگو باشید: این صحیح نیست که کودکانتان را در استفاده از رسانه ¬های تصویری محدود می کنید در حالی که خود تمام روز به لپ ¬تاپ خود چشم دوخته ¬اید یا صد¬ها پیامک را با گوشی ارسال می¬کنید. کودکان از رفتار والدین در همه زمینه¬ ها الگو برداری می¬کنند و نحوه استفاده از تکنولوژی از این قاعده مستثنی نیست. پس سعی کنید الگوی مناسبی برای فرزندانتان باشید.
10-با دیگر اولیا درباره تجارب تکنولوژیکی فرزندتان و امنیت شبکه صحبت کنید: با دیگر پدر و مادر¬های نگران یک تیم تشکیل دهید. در این جلسات نقطه نظر های خود را مطرح کنید و در یک موضوع خاص به نتیجه برسید.

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله آموزش و پرورش در دوره قاجار pdf دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله آموزش و پرورش در دوره قاجار pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله آموزش و پرورش در دوره قاجار pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله آموزش و پرورش در دوره قاجار pdf :

آموزش و پرورش در دوره قاجار

بعد از آنکه مأمون حضرت رضا (ع) را به زهر جفا مسموم ساخت، بیش از پیش عرصه بر سادات تنگ شد. مزدوران حکومت روز به روز بر آزار و اذیّت سادات افزودند، بطوریکه به ناچار یا متواری شدند، یا به لباس مبدل خود را از چشم مأمورین پنهان نگهداشتند. در این اوضاع و احوال شخصی به نام خواجه رئیس‌الدین که از دوستان خاندان رسالت بود و با تعدادی از این سادات رفت و آمد و رفاقتی داشت، آنان را به کوهبنان آورد و در حوالی ‌امام‌زاده سلیمان‌شاه که خارج از شهر بود سکنی داد.

 

 

 

سادات مذکور مدتی در این محل، ناشناس و گمنام زندگی می‌کردند، تا اینکه اهالی کوهبنان پی‌بردند که ایشان از سادات علویند. آنان را با عزت و احترام به شهر آوردند و خانه و مسکن در اختیارشان گذاشتند و رعایت جانبداری اولاد و اعقاب آنان را بر خود لازم شمردند و در حیات و مماتشان آنچه لازمه عزت و حرمت بود به جا آوردند و مدتها کفیل معاش آنان بودند تا خود صاحب خانه و ملک شدند. از بدو ورود به شهر به تحصیل و تکسیب علم پرداختند و به تعلیم و تعلم مشغول شدند. شهرت آنان موجب شد که جمعی از اهل تشیع از بلاد و امصار بعیده از جمله: علماء، عرفا، و زهّاد به کوهبنان روی آوردند و بالاخره در همه شهر‌ها علم و فضل و تشیّع و تولّای آنان به ائمه اطهار شهرت عظیم یافت.
حلقه‌های درس آنان حتی بعضی از حاکمان شهرهای اطراف را به خود جلب کرد. از جمله آخوند شریفا پسر ارشد ولیخان که معاصر میرداماد و در علم و فضل بی‌نظیر بود متعاقب والدش به کرمان آمد و سپس در کوهبنان سکنی گزید و مادام العمر به تعلیم و تعلم و تدریس و تدرّس اهل کوهبنان و کرمان همت گماشت. اسماعیل خان پسر بکتاشخان بعد از آنکه به حکومت رسید به کوهبنان آمد و متوطّن شد و کسب فیض نمود. شهرت روز افزون این مرکز علمی به جایی رسید که علاوه بر عنایت قاطبه مردم یزد و کرمان، بعضی از ملوک و سلاطین باج و خراج را از سلسله سادات و اهل کوهبنان مرفوع و معاف می‌نمودند. ازجمله پادشاهان صفویّه که خالصه جات زرند و راور را به تیول سادات قرار داده و علاوه برآن همه ساله مبالغی جهت موؤنه معاش آنان قرار داده و عاید می‌داشتند. (منبع: تاریخ خطی میر ابوالحسن کوهبنانی)

خانقاه
خانقاه نیز یکی از مراکز تعلیم و تربیت کوهبنان بوده‌است. ساختمان مخروبه‌ای در وسط پارک برهان‌الدِینِ فعلی در دامنه کوه از زمانهای گذشته باقی مانده است که در بین اهل محل به «خانقاه شیخ ابوسعید» مشهور است. کوه و چشمه نزدیک به آن نیز به کوه و چشمه خانقاه مشهورند. درباره قدمت تاریخی ساختمان مذکور آمده است:
« … چندین سال قبل که به کوهبنان رفته بودم آثار تاریخی آنجا را دیدم. یکی از آنها یعنی یادگاری قرن هشتم شامل چند بیت شعر کنده شده بر کوهی در حوالی آنجا بود که در مجله آینده به چاپ رسید، دیگری را اینک در اینجا متذکر می‌گردم: در گوشه صفه‌ای واقع در بنایی یرانی بود و جابجا سبک و شیوه سلجوقی از ساختمان و گچ‌بریهای آن نمایان بود . محرابی گچ بری وجود داشت که افراد سودجو قسمتی از آن را بخاطر یافتن گنج ویران کرده بودند. مقداری از کتیبه آن که باقی‌مانده است به خط ثلث و بشرح زیر است: «قطب الاولیاء برهان الحق والدِین قدس الله روحه شب دوشنبه یازدهم صفر سنه ثمان… سبعاه» (1)
بنابر قصاید خواجو و مجد خوافی این تاریخ عقب‌تراز قرن هفتم و به دلایلی متقدِم بر دو دهه اوّل قرن ششم(2) نمی‌تواند باشد. رقم یکان ثمان یعنی هشت است دو رقم دهگان و صدگان آن آشفته و ناخوانا است، اما با مراجعه به جدول و فرمول(3) از هر دو چنین به دست می آید‌ که دوشنبه یازدهم صفر در سالهای هجری قمری با رقم یکان 8 فقط سه سال 528 ، 568 و 608 می‌تواند باشد.از آنجاکه بین رقم یکان و صدگان به وضوح محل خالی وجود ندارد رقم 608 منتفی است و از ارقام 528 و 568 با توجه به اندازه جای خالی و باقیمانده حروف کلمه «ستین» بهتر از «عشرین» جا می افتد‌ و بنابراین تاریخ وفات برهان الدین کوهبنانی 568 هجری قمری خواهد بود. با توجه به تحقیقات انجام شده، بنای خانقاه کوهبنان به سبک معماری دوره سلجوقی است و قدمت آن به سالهای قبل از 581، سال انقراض دولت سلجوقیان بر‌می‌گردد.
سلسله سلجوقیان به دست ملک دینار غُز در سال 581 برچیده می‌شود و در این تاریخ افضل الدین ابوحامد کوهبنانی در کوهبنان سک

 

ونت داشته، می‌نویسد: « مردم کرمان در آرزوی حاکمی بودند ولو آنکه از خارج آید در رمضان سال 581 ملک دینار متوجه کرمان شد. ظاهراً امیر مجاهد الدین کوهبنانی شش سال قبل از این سه بار قاصد به گرگان فرستاده بود و از او دعوت کرده بود. در سال 582 قلعه راور تسخیر شد. به فرمان ملک دینار آن را فروکوفتند و در این حمله زخمی(4) و روانه بردسیر شد و کوهبنان از قتل و غارت لشکریان غز مصون ماند، زیرا وجود

افضل الدین در کوهبنان و شعری که برای ملک دینار سرود مانع حمله غزها شد‌ و فرزندان مجاهدالدّین نیز از حامیان غزها بودند. در نتیجه بناهای تاریخی‌ کوهبنان از جمله خانقاه، علما و دانشمندان‌ساکن در کوهبنان در امان‌ ماندند.
اطلاعات چندانی از بزرگانی که قبل و بعد از احداث خانقاه در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند در اختیار نداریم و تحقیق در این مورد مجالی می‌خواهد و تخصصی، لذا ما بنا به بضاعت خود به معرفی تنی چند از بزرگان و مشاهیری که مدتی از عمر خود را در کوهبنان سپری کرده‌اند، اعم از آنکه بومی یا غیر بومی و به هر صورت منشأ خیر و برکت و خدمات ارزنده‌ای بوده‌اند می‌پردازیم. باشد اساتیدی که در این خصوص اطلاعاتی دارند بنا به وظیفه حق مطلب را ادا نمایند.
(1) اسلامپناه، محمدحسین، مجله آینده، فروردین 1372 ، ص 214
(2)در حاشیه مزارات کرمان. صفحه 162 از برهان الدین کوهبنانی (نیمه اول قرن ششم)
(3)جدول و مستفلد و رساله تقویمهای متداول از آقای تقی ریاحی
(4)تاریخ کرمان، ص 453

مکتب خانه‌ها

واژه مکتب خود اسم مکان است و احتیاج به الحاق «خانه» ندارد ولی در زبان فارسی این نوع کلمات مستعمل است (فرهنگ معین). مکتب خانه یا مکتب به این معانی آمده است: جای کتاب خواندن، جایی که در آن نوشتن آموزند، دفتر خانه، جایی که در آن کودکان را تعلیم می‌کنند و نوشتن و جز آن می آموزانند و ‌ سبق می دهند، دبیرستان، کتاب، دبستان، مدرسه، مجموعه اندیشه ها و افکار، مجموع ‌هنرمندان یک ملت‌یا شهر;(1) در اینجا منظور ما از مکتب‌خانه مکانی است که در آنجا باروش خاص به کودکان آموزش می‌داده‌اند.
1) محل مکتب‌خانه‌ها:خانه‌های خش

ت و گلی که حیاطش را باغ یا باغچه‌ای تشکیل می‌داده و نقشه ساختمانی آن مانند سایر خانه‌ها از یک صفه و چند اتاق که همگی در یک ردیف ساخته شده بودند و صفه در وسط بوده‌است و احیاناً یک راهرو سرپوشیده باریک بین صفه و اتاق داشته است که به اصطلاح محلی به آن «باریکه» می‌گفتند. این خانه‌ها در اصل خانه شخصی و مسکونی مکتبداران بوده که به این امر هم اختصاص می‌یافته است.
2) مکتب داران: آقایان یا خانمهایی بوده‌اند که اکثراً دانش مختصری داشته‌اند و بعضی حتی سواد نوشتن هم نداشته‌اند روخوانی قرآن و بعضی از کتب را به خوبی یاد داشته‌اند و سطح آگاهی آنان به بعضی از مسایل دینی نسبت به سایر افراد محل بیشتر بوده است و در بین مردم نیز از احترام خاصی برخوردار بوده‌اند.
3) هدف از تعلیم: آموزش روخوانی قرآن و بعضی از کتب مانند گلستان سعدی، نصاب الصبیان، معراجنامه، مختارنامه، و حتی کتبی مانند امیر ارسلان نامدار و غیره، و تعلیم نماز و مسائل مربوط به آن. بطوریکه دانش‌آموز پس از دو سه سال که در این مکتب‌خانه‌ها درس می‌خوانده، هم روخوانی قرآن را یاد می‌گرفته و هم بعضی از مسایل‌مذهبی را، و تا حدودی نیز سواد خواندن می‌آموخته است.
4) سن شاگردان: معمولاً سن دانش‌آموزان مکتب‌خانه‌های کوهبنان نیز مانند سایر شهرها بین چها تا هفت سالگی بوده ولی گاهی اوقات دانش‌آموز ده، دوازده ساله هم در مکتب‌خانه مشغول به تحصیل بوده‌است.
5) وسایل رفاهی و امکانات آموزشی: هر دانش‌آموزی که وارد مکتب‌خانه می‌شده لوازم مشروحه زیر را با خود می‌آورده است:

1- یک جعبه یا چیزی شبیه به آن که به عنوان میز در جلو خود بگذارد و آخر وقت پس از تعطیل درس، قرآن و لوازم خود را داخل آن بگذارد.
2- یک جزوه یک جزئی قرآن که جزء سی‌ام قرآن بوده است.
3- فرش، بیشتر بچه‌ها از یک پوست گوسفند باز شده و خشکیده که اصطلاحاً به آن پوسُو می‌گفتند استفاده می‌کردند.
4- خَطْ بر، یک تکه چوب نازک به اندازه مغزخودکار

برای نشان دادن حروف و کلمات و جلوگیری از کشیده‌ شدن دست به روی خطوط قرآن.
6) محل تشکیل کلاس درس: محل تشکیل کلاس درس تابع فصول و شرایط آب و هوایی بوده است، بدین طریق که در فصل تابستان زیر سایه درختان و دیوارها، در بهار و پائیز با توجه به گرمی و سردی هوا ، در هوای آزاد یا در باریکه و صفه و در هوای سرد و یخبندان زمستان در اتاق نشیمن ملّا تشکیل می‌شده است که آخری از دو جهت برای دانش‌آموزان ناپسند بوده است:
1- به واسطه اینکه ملّا نیز تمام ساعات حضور داشته و از نزدیک آنان را زیر نظر می‌گرفته‌است و فرصت شیطنت پیدا نمی‌کردند.
2- هوای اتاق گاهی آنقدر سرد می‌شد که از شدت سرما می‌لرزیدند و گاهی دود زیادی که بواسطه سوختن هیزمهای تری که در بخاری دیواری بود چشمها به سوختن می‌افتاد و اشک همه سرازیر می‌شد و بیچاره آن دانش‌آموزی که در این حال و هوا می‌بایست با فوت کردن پی‌در‌پی آتش را شعله‌ور سازد.
7) شروع سال تحصیلی: هر روز از هر فصلی می‌توانست برای دانش‌آموزی شروع سال تحصیلی باشد. یعنی هر دانش‌آموزی که تصمیم می‌گرفت به مکتب‌خانه برود یا والدینش تصمیم می‌گرفتند همان روز شروع کار بوده که این امر موجب می‌شد که به ندرت دو دانش‌آموز همدرس باشند و پایان تحصیلات و فارغ التحصیل شدن زمانی بوده که خود دانش‌آموز به آنچه آموخته بسنده کند یا معلومات و محفوظات ملّا به اتمام برسد و لذا طول تحصیل بستگی به عواملی چند داشت که معمولا بین دو تا سه سال قرآن را فرا می‌گرفتند و احیاناً یکی دو سال نیز صرف آموختن سایر موارد می‌شد. بالاخره مشروطی و مردودی و اخراجی نداشت.
8) تعداد دانش‌آموزان: از یک نفر تا ده، پانزده نفر، دختر یا پسر و یا مختلط
9) حقوق ملا: مبلغی از پیش تعیین شده نبود که ماهانه یا روزانه پرداخت شود، هرکس بنا به وضعیّت مالی خود مبلغی می‌پرداخت و در مواقعی نیز هدیه‌ای می‌داد. شروع بعضی از سوره‌ها نیز بنا به عرف هدیه‌ای را می‌طلبید مثل سوره‌ یس.

10) چگونگی شروع درس و روش تدریس: هر دانش آموز در بدو ورود به مکتب‌خانه یکی دو روز آزاد بود که با محیط آشنا شود و فرار را بر قرار ترجیح ندهد. پس از آن، دانش‌آموز بدون اینکه حروف را بشناسد این سه عبارت را می‌آموخت؛ البته، از روی شکل عبارت و ریز و درشتی حروف که این سه، عبارت بودند از: هوالفتاح العلیم، بسم الله الرحمن الرحیم‌‌، ربی یسّر ولا تعسر.
تعلیم عبارات فوق دست کم دو سه روز وقت می‌گرفت، پس از آن نوبت حروف ( صامتها) بود. برای اینکه دانش‌آموز علاوه بر یادگیری حروف، ترتیب آنها را نیز یاد بگیرد و شکل آنها را کاملاً بشناسد حروف به صورت نامرتب در جزوه نوشته شده بود که دانش‌آموز می‌بایست (الف) را پیدا کند و سپس بگوید: « الف سرگردون (ب) را به کجا داری؟» بعد حرف «ب» را پیدا کند و بگوید: « بِ سرگردون (ت) را به کجا داری؟» به همین ترتیب

تمام حروف را پیدا کند. برای آموزش مصوّتها نیز شیوه خاصی معمول بوده‌است. اولاً فتحه را (سُر)، ضمه را (بُر) و کسره را (زیر) می‌نامیدند و به همین ترتیب‌تنوین را نیز« دو سر»، « دو بر» و « دو زیر» می‌گفتند و برای تعلیم آنها هر کدام را جداگانه با حروف بکار می‌بردند و تعلیم می‌دادند. مثلاً برای یاد دادن فتحه (سر) اوّل حرف و پس از آن مصوت را نام می‌بردند و در آخر تلفّظ آن دو را با هم:
اَ = الف سر اَ بَ = ب سر بَ اُ = الف بر اُ بُ = ب بر بُ
برای آموزش تنوین نیز بدین صورت عمل می‌شد:
اً = الف دو سر اً (اَنْ) بٌ = ب دو بر بٌ (بْنً) تٍ = ت دو زیر تٍ (تٍنً)
آموزش کلمات: هر کلمه به روش هجی کردن تدریس می‌شده و هجی کردن عبارت از این بود که هر بخش از کلمه جداگانه حروف و مصو‏تش تلفّظ می‌شده و نوبت بخش بعدی می‌رسیده است. مثلاً برای یاد دادن کلمه‌های «کَلَمنْ – اَلْحمْدُ» چنین عمل می‌کردند:
کاف سر کَ لام سر لَ کَلَ- میم نون سر من کلمن الف لام سر اَلْ حِ میم سر هم الحم دا(دال) برد الحمد
دست کم

چندین سوره بدین طریق تدریس می‌شد و پس از آن کلمات بدون هجی کردن تدریس می‌شده است مگر در مواردی که کلمات مشکل را نیز به همین روش تدریس می‌کرده‌اند.
11) تشویق و تنبیه دانش‌آموزان:
1- مواردی که دانش‌آموزان از تشویق ملا برخوردار می‌شدند عبارت بود از: منظم بودن، علاقه به درس، یادگیری بیشتر، اخلاق و رفتار خوب در خانه و مکتب‌خانه و کوچه و بازار، درستکار بودن، راستگویی و از این قبیل که تشویق عبارت بود از: بارک الله، آفرین و; و به ندرت هدیه ناقابلی که از طرف والدین تهیه شده

بود بوسیله ملّا به دانش‌آموز داده می‌شد.
2- عکس موارد بالا موجبات تنبیه را فراهم می‌ساخت و تنبیه نیز مراتب و درجات خاصی داشت، کتک با ترکه‌های چوب انار و کلیلو(2) که به کف دست یا پشت دستهای دانش‌آموزان می‌زدند. ترساندن دانش‌آموزان از « چاه مار و مور» نیز یکی از روشهای تنبیه بود. عمدتاً اتاق انباری خانه ملّا یک اتاق تاریک و بدون پنجره بود که طبق معمول آن زمان جایگاه چند خم جهت نگهداری غلّات و ظروف مسی و از این قبیل بود و ملّا وانمود می‌کرده‌است که درون این اتاق تاریک چاهی مخوف و پر از مار و مور است و دانش‌آموزان تنبل و دروغگو و بی‌انضباط را به درون آن می‌اندازد. هرچند هیچ دانش‌آموزی پا به درون این اتاق نگذاشته و حتی جرأت نزدیک شدن به آن را نداشته است ولی هرکدام مخوفترین وجهی از آن را در ذهن خود ترسیم کرده‌اند.
12) کلاغ مهمترین رسانه خبری ملّا: دروغگوئیها، اعمال و رفتار نامعقول، لجبازیها و سرکشی و نافرمانی دانش‌آموزان در خارج از مکتب‌خانه توسط والدین یا همسایگان به ملّا گزارش می‌شده است و ملّا برای اینکه حس بدبینی و عداوت دانش‌آموز را نسبت به مخبرین تحریک نکند، از کلاغی نام می‌برده است که برای او خبر می‌آورد.
13) ساعات کاری مکتب‌خانه: ساعات درس مکتب‌خانه حدود نیم ساعت پس از طلوع خورشید شروع می‌شده تا ظهر. دانش‌آمو

زانی که خانه‌هایشان به مکتب‌خانه نزدیک بوده برای صرف ناهار و رفت و برگشت یک ساعت فرصت داشتند و بقیه ناهارشان را که همراه آورده بودند در همان مکتب‌خانه صرف می‌کردند. و بعد از ظهر نیز تا حدود یک ساعت به غروب مانده کلاس درس دایر بوده است.
14) وظایف دانش‌آموزان غیر ازتحصیل: هر روز دست کم یک ساعت از وقت دانش‌آموزان بویژه در آخر وقت اختصاص به انجام کارهای شخصی

 

ملّا داشت. دختران خانه و اتاق ملّا را آب و جارو می‌کردند و ظرفهای ملّا را می‌شستند و پسران تهیّه علوفه و آذوقه یکی دو گوسفند ملّا را بر عهده داشتند یا به قاصدی فرستاده می‌شدند. هیزم سوخت اجاق را فراهم می‌کردند و از این قبیل. نکته قابل توجه این است که هر چند این کارها خسته کننده و زحمت داشت ولی بچه‌ها با شوق و ذوق فراوان انتظار قبول زحمت را داشتند و حتی بر یکدیگر در انجام وظایف محوله سبقت می‌گرفتند.
مکتب‌خانه‌ها هرچند کم کم از رونق افتاد ولی در حد تعلیم قرآن تا دهه قبل در چند خانه دایر بود و دستور اداره معارف مبنی بر انحلال مکتب‌خانه‌ها موجب تعطیلی آنها شد.
(1) دکتر اقبال قاسمی پویا – مدارس جدید در دوره قاجاریه
(2) کلیلو در اصطلاح محلی به تکه چوب خراطی شده‌ای می‌گفتند که حدود بیست سانتیمتر قد داشت و به کلفتی یک خودکار بود که از آن برای چرخاندن و به حرکت درآوردن چرخ نخ‌ریسی دستی استفاده می‌کردند.

تأسیس اولین مدرسه
در سال (1296 ش / 1997 م) شخصی به نام میرزا جواد برای ایجاد یک دبستان ملی به این قصبه رفت و با تشکیل انجمنی از فرهنک دوستان‌ محل مقرر شد 2% از عوارضی که گرفته می‌شد به مخارج این مدرسه اختصاص داده شود. این مبلغ تکافو نکرد و در نتیجه از هر شاگرد مبلغ 5 قران نیز شهریه اخذ شد. پس از تأسیس مدرسه، میرزا جواد به کرمان بازگشت و با موافقت شیخ‌ یحیی رئیس معارف وقت، شیخ حسین بهزادی (شریعتمدار) را که در مدرسه معصومیه کرمان مدرس بود با حقوق ماهانه دویست قران به عنوان مدیر مدرسه به

آن قصبه فرستاد و در این هنگام آقای سید باقر روح‌الا‌مینی (از مکتبداران کوهبنان) هم با حقوق ماهانه هشتاد قران آموزگار این مدرسه شد. تا سال 1298 ه‍. ش اداره فرهنگ کرمان نیز ماهانه یکصد ریال کمک هزینه برای این مدرسه می‌فرستاد.در سال (1298 ه‍. ش) کلاس چهارم نیز در این مدرسه دایر شد و تا سال 1325ه‍. ش همین چهار کلاس را داشت. محل مدرسه در جای غریبی به نام «دوشابخانه» بود.(1)
در نوشته مذکور سال تأسیس 1296 ذکر شده ولی در گزارشهای باقی مانده از سنوات قبل « حتی بر سر در دبستان که سالها بعد ساخته‌شده » سال تأسیس را 1298 شمسی ذکر کرده‌اند. تنها تفاوت، صفت دبستان است که اوّلی ملّی ودر دوّمی دولتی نوشته شده، شاید بتوان اینگونه توجیه کرد که هر دو تاریخ درست است. دو سال اوّل به عنوان دبستان ملّی بوده و پس از آن دولتی شده است. نکته دوّم این است که محل مدرسه (زمان تأسیس) دوشابخانه ذکر شده است در حالی که طبق اسناد و مدارک موجود و تأئید تعدادی از اهالی که حدود آن ایّام دانش‌آموز بوده‌اند، نه تنهـا دوشابخـانه اوّلین محـل نبوده بلکـه چندمین بوده است.

در این خصوص به ذکر خاطره یکی از دانش‌آموزان (2) که چند سالی پس از تأسیس مدرسه به تحصیل اشتغال داشته می‌پردازیم: «… سالای اوّلی بود که مدرسه وا شده بود، من مدرسه نمی‌رفتم . مدرسه تو خونه میز احمد حاج میز قاسم(3) بود شریعتمدار یکی از شاگردارو فلک کرده بود، یه نفر از کوچه می‌گذشته، صدای داد و فریاد بچه رو می‌شن

وه، می‌خوا میونجیگری کنه، می بینه در مدرسه بسه‌ی . از دیوار میرِ تو مدرسه. شریعتمدار که اونو می بینه، دانش آموز و ل می‌ُ ‌کنه و دستور میده اونو بخاطری که از دیوار اومده تو مدرسه فلک کنن» مدرسه در غیر از محل مذکور تا کشته شدن آقای میرزا حسین (چهاردهم صفر 1346 ه‍.ق) در اتاقهای دالان خانه نامبرده بوده است، در سالهای 1306، 1

307، 308، در تکیه و در سال 1309 و احتمالاً یکی دو سال بعد در خانه آقای سید محمد علی صدر و تقی‌خان و بالاخره دوشابخانه بوده است.
وضعیت ساختمان مدرسه: محلهای مذکور یا برای استفاده شخصی و زندگی در آن و یا جهت استفاده مراسم خاص عزاداری و روضه‌خوانی بنا شده بوده و اتاقهای خشت و گلی و تاریک و بدون پنجره آن هیچ شباهتی با کلاس و مدرسه نداشت.
(1) دکتر اقبال قاسمی‌پویا – مدارس جدید در دوره قاجاریه چاپ اوّل 77 – ص486
(2) آقای میرزا علی اکبر شکوهیان 38
(3) خانه‌ای در ضلع جنوبی کاروانسرای زرتشتیان (رجوع کنید به فصلنامه کرمان تابستان و پائیز 79 (شماره 37 و 38) مقاله «کوهبنانی‌های زردشتی» از آقای دکتر محمود روح‌الامینی)

اولین مدیر و معلم: شیخ حسین بهزادی « شریعتمدار»
هرجا سخن ازمدرسه قدیم به میان می آید، نام ش

ریعتمدار شنیده می شود. و هر گاه در‌باره او سئوال می شود، هیچ‌کس اطلاعات چندانی از او ندارد. اطلاعاتشان در چند جمله خلاصه می شود:
مردی روحانی، روضه خوان و عاقد بود. در اموری که مسئولیت داشت منضبط، سختگیر و بی‌اغماض بود. به نظم و انضباط دانش آموزان و پشتکار آنان بسیار اهمیت می‌داد. در مورد غیبت، تأخیر و تعجیل همکارانش بسیار وسواس به خرج می داد، که گاهی به جر و بحث می‌کشید و موجب بروز اختلاف‌می‌شد. اعمال و رفتار دانش‌آموزان را در مد

رسه و خارج از مدرسه زیر نظر داشت و در مواردی که لازم بود از آنان بازخواست می کرد.
ذکر یک خاطره در این خصوص بی مناسبت نیست:
“… با تعدادی از شاگردا درِ مدرسه واساده بودیم. زنی کاسه ماسی تو دستش بود از کوچه می گذش، ‌یکی گُف دستتو زنبور کند. دستشو کنار کشید و کاسه افتاد. خبر به شریعتمدار رسید دستور داد که علی آقا فراش مارو فلک کنه. گُف به هر کدوم ازین هُفْتُ، ‌ده شلاق بزن به دو دفه بزن، هر کدوممون فلک شدیم و علی آقا به هر کدوم پنچ شلاق زد و شریعتمدار نگا می کرد. بعد از 5 شلاق، مار و به خط کرد و گفت: جْرم اول شما اینه که چرا با زن مردم شوخی کردین؟ دوماً اگرکاسه‌چینی بود و می شکست چی می‌‌شد؟ از همه که بگذریم اگر خودش مهمون داش یا برا کسی می برد که مهمون داش و چیزی غیر از ماس نداش که آبروش می‌رف بالاخره خیلی نصیحتمون کرد و پنچ شلاق دومی رو بخشید.”

نظام آموزش دختران در عصر قاجار
وقتى صحبت از مدارس دخترانه می‏شود، معمولاً مدارس جدید امروزى به ذهن تبادر می‏کند؛ ولى هیچ وقت از خود نپرسیده‏ایم که قبل از تأسیس مدارس جدید، وضع تحصیلى دختران چگونه بوده است و یا اینکه مدارس جدیدِ دخترانه، اولین بار چگونه، به دست چه کسى یا کسانى و با چه اهدافى تأسیس شدند؟
معمولاً چنین گفته می‏شود که قبل از تأسیس مدار

س جدید دختران، دختران ایرانى بی‏سواد بودند و این مدارس با هدف باسواد کردن دختران و زنان ایرانى تأسیس شدند.اکنون در این مقاله به بررسی نظام آموزش دختران در عصر قاجارمی پردازیم.
وضعیت عمومی سواد دختران در عصر قاجار
بنابه دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی و عوامل محدودیت‌زا، آموزش سواد به زنان در دوران قاجار و اوایل سلطنت رضاخان چندان رایج نبود. تنها محل آموزش و تحصیل، مکتب‌خانه‌ها بودند که دختران سهم ناچیزی از آن داشتند. مکتب‌خانه‌ها یا مختل

ط بودند و یا جدا. بنابر این، بیشتر دختران پس از طی دوره کوتاهی در سطح خواندن متوسط و نوشتن با توانایی (بسیار اندک) مراتب بالاتر را طی نمی‌کردند و خانه‌نشین می‌شدند. تنها دختران برخی خانواده‌های مرفه، آن هم به شرط موافقت پدرانشان (البته پدرانی که خود سطح سواد و آگاهی قابل توجهی داشتند)، می‌توانستند به کمک معلمان سرخانه تاحدودی به تحصیلات خود ادامه دهند.
تا پیش از قاجار و در طول حاکمیت این سلسله مراکز آموزشی در چهارچوب مکتب خانه ها محدود می شد و محتوای آموزشی آنها در طول چند قرن دگرگون نشده بود، اما در میانه این دوره به خصوص در آستانه مشروطیت اولین سنگ بنای آموزش و پرورش به سبک جدید گذاشته شد. در جامعه بسته و مرد سالار ایران آن روز طبیعتاً این آموزش و پرورش جدید بایستی فقط سهم مردان بوده باشد، اما زنان با توجه به فرصت های محدودی که در این زمان برای آنها فراهم آمده بود با اقدامات مناسب خود و با حضور مستقیم و غیرمستقیم خود در زمینه احقاق حقوق خود تلاش های زیادی را آغاز کرده بودند.
تأسیس مدارس جدید و آموزش دختران
مسئله آموزش در زمان قاجاریه با اقدامات امیرکبیر و تأسیس دارالفنون و اعزام محصل به خارج، شکل جدی‌تری به خود گرفت. اگرچه آموزش در این دوران، هنوز مختص پسران بود، ولی عمومی‌تر شد و تا حدودی فضای فکری جامعه را تغییر

داد.
مدارس، به سبک اروپایی، عامل دیگری در دگرگونی فضای جامعه سنتی ایران بود که نخستین بار از سوی عوامل بیگانه و با هدف تأثیرگذاری فرهنگی ایجاد شد.
در دوره محمد شاه نخستین مدارس به شیوه جدید در ایران توسط مسیونرهای آمریکایی و سپس فرانسوی تشکیل شد. نخستین مدرسه دخترانه را یک کشیش آمریکایی به نام پرکینز در شهر ارومیه در سال 1217ه. ق تأسیس کرد. ای

ن مدرسه در ابتدا مخصوص اقلیت‌های مذهبی بود و هیچ دختر مسلمانی اجازه تحصیل در آن را نداشت. چرا که جامعه آن عصر به هر گونه تحولی با دیده شک می‌نگریست و تحصیل دختران را جایز نمی‌دانست و به آیات قرآن مجید که در آن هنگام سخن از «یا ایها الذین آمنوا» هم مردان را مخاطب قرار می‌دهد و هم زنان را، توجهی نمی‌کردند و کلام مقدس نبوی «اطلب العلم ولو بالصین» و یا «طلب العلم فریضه» را مد نظر قرار نمی‌دادند.
تا پیش از قاجار و در طول حاکمیت این سلسله مراکز آموزشی در چهارچوب مکتب خانه ها محدود می شد و محتوای آموزشی آنها در طول چند قرن دگرگون نشده بود، اما در میانه این دوره به خصوص در آستانه مشروطیت اولین سنگ بنای آموزش و پرورش به سبک جدید گذاشته شد
به هر صورت پرکینز این مدرسه را با چهار دانش‌آموز نستوری در ارومیه تأسیس نمود. این تعداد تا سال 1219ق به 24 دانش آموز رسید. در این مدارس علاوه بر علوم مذهبی، مهارتهای خانه‌داری و صنایع‌دستی چون قالیبافی، خیاطی، گلدوزی، آهنگری و; نیز تعلیم داده می‌شد. موفقیت‌های پرکینز در این زمینه باعث شد که محمدش

اه فرمانی مبنی بر حمایت از مدارس آمریکایی در سال (27 ربیع الاول) 1255ه. ق صادر کند. هیئت مبلغان آمریکایی به تدریج فعالیت خود را در سایر شهرهای ایران چون تهران، همدان و رشت گسترش دادند و در 24آوریل 1874م/1291

ه. ق مدرسه‌ای دخترانه در تهران تأسیس نمودند. این مدرسه مجانی بود. بعد‌ها این مدرسه به محل جدیدی در نزدیکی باغشاه که موسوم به لاله زار بود انتقال یافت و به صورت مدرسه شبانه‌روزی درآمد. در هنگام انتقال، این مدرسه دارای 9 شاگرد بود که به طور شبانه‌روزی در‌‌ همان محل زندگی می‌کردند و سرپرستی آنان بر عهده «سارا باست» بود. در سال 1292ه. ق/1885م دوشیزه دیل از آمریکا برای اداره مدرسه دخترانه به تهران آمد و قرار شد که مخارج آموزشگاه را مدرسه تأمین کند و در نتیجه مبالغی به عنوان شهریه دریافت گردد.

در سال 1294ه. ق/1877م بنا به خواهش بنجامین وزیر مختار آمریکا، ناصرالدین شاه اجازه داد که دختران مسلمان نیز به این مدرسه راه یابند. و این اولین آموزش علمی دختران مسلمان به حساب می‌آمد.
به دنبال صدور این فرمان و مخالفت پاره‌ای از رجال درباری، ناصرالدین شاه خود به بازدید از مدرسه رفت اما پس از بازرسی از مدرسه و پرسش از دختران محصل چنان به وجد آمد که وعده داد سالی صد تومان به بودجه آموزشگاه دخترانه کمک کند. پس از آن عده‌ای از خانواده‌های سر‌شناس مسلمان دخترانشان را به این مدرسه فرستادند. چنانچه در سال 1314ه. ق/1896م 16 تن از دختران مسلمان برای ثبت نام به این

مدرسه مراجعه کرده و تعداد محصلین مسلمان آموزشگاه بیش از محصلین مسیحی و ارمنی و یهودی شد. در سال 1321ه. ق/1903م مظفرالدین شاه فرمان داد که تمام خانواده‌های مسلمان دخترانشان را از این مدرسه که در آنجا به دختران پوشیدن دامن و کفش‌های پاشنه بلند را یاد می‌دهد، بیرون بیاورند. تمام دختران مسلمان آموزشگاه را ترک گفتند ولی ده روز طول نکشید که همه آنان دوباره به مدرسه بازگشتند. تا اینکه بالاخره اولین گروه دختران مسلمان از مدرسه دخترانه آمریکایی تهران در سال 1325ه. ق/197م فارغ‌التحصیل شدند.
سومین مرکز فعالیت میسیونرهای آمریکایی در سال 1300ه. ق/1881م را مستر هاواکس در شهر همدان تأسیس کرد. عده شاگردان آن بالغ بر 65 نفر شد. اولین گروه دختران مسلمان این آموزشگاه در سال 1325ه. ق/1907م فارغ‌التحصیل شدند.
پس از پیروزی انقلاب مشروطه، در خصوص تأسیس مدارس جدید یا عدم تأسیس آن در مجلس اختلاف نظر وجود داشت. مشروطه خواهان و نمایندگان مجلس اول در خصوص مدارس جدید به سه دسته تقسیم شدند.
دسته اول بر این عقیده بودند که دختران علاوه بر یادگیری، خواندن و نوشتن، بایستی مطالبی همچون تربیت اطفال و خانه داری و حفظ مراتب ناموس و شرف و بعضی از علوم مقدماتی که به اخلاق معاش و معاشرت با خانواده مربوط می باشند،

یاد بگیرند. در امور خاصه رجال از قبیل علوم پلیتیکی و امور سیاسی فعلاً مداخله شان اقتضا ندارد.
مدارس، به سبک اروپایی، عامل دیگری در دگرگونی فضای جامعه سنتی ایران بود که نخستین بار از سوی عوامل بیگانه و با هدف تأثیرگذاری فرهنگی ایجاد شد
دسته دوم از مشروطه خواهان که بیشتر آن ها از منورالفکران حزب دمورکرات «فرقه اجتماعیون عامیون» بودند، معتقد بودند که نه تنها نباید برای

آموزش دختران محدودیتی قائل شد، بلکه باید تمهیدی اندیشید تا تعلیم آنها اجباری باشد و در شهرها و دهکده ها باید مدارس جدید تأسیس شود و مکتب خانه های قدیم بسته شود.
دسته سوم از مشروطه خواهان با تأسیس مدارس دخترانه به سبک جدید مخالف بودند و همان مکتب خانه ها را برای آموزش دختران کافی می دانستند.
برخی از زنان برای متقاعد کردن دسته اول و سوم مشروطه خواهان با نوشتن مقالات متعدد و نگاشتن نامه های مکرر به مجلس، آنان را متقاعد کردند تا در تأسیس مدارس جدید با آنان همکاری کنند و در این مسیر به آیات قرآن در تمجید علم و حدیث رسول اکرم «طلب العلم فریضه کل مسلم و مسلمه» تمسک می کردند.

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله بازار بورس « بورس سیمان» pdf دارای 34 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بازار بورس « بورس سیمان» pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بازار بورس « بورس سیمان» pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله بازار بورس « بورس سیمان» pdf :

بازار بورس « بورس سیمان»
تاریخچه بورس
سرمایه گذاران و تجار، از دیرباز تلاش مى کرده اند تا ضمن کاستن از ابعاد خطر و زیان سرمایه گذارى، زمان بازده آن را نیز هرچه کوتاهر نمایند. آنها در پى ساز و کارى بودند تا ضرر و خسارت هاى احتمالى را با شرکاى فرضى تقسیم کنند. تأسیس شرکت سهامى، پاسخى به این ضرورت بود. این فرمول، نخستین بار در 1553 در کشور روسیه تزارى عملى شد وسپس کمپانى هندشرقى که در سال 1602 تشکیل شد فرم تکامل یافته تر شرکت سهامى را عرضه کرد. تشکیل شرکت سهامى، مقدمه اى براى تأسیس «بورس» بود.

واژه «بورس» از نام خانوادگى شخصى به نام «واندربورس» اخذ شد که در اوایل قرن پانزدهم میلادى در شهر «بروژ» (Bruges) بلژیک مى زیست و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد مى آمدند تا به داد و ستد پول و اوراق بهادار بپردازند.

تشکیل اولین بورس اوراق بهادار در جهان، به سال 1460 بازمى گردد. در این سال، در شهر «آنورس» (Anvers) بلژیک، اولین بازار متشکل سرمایه به وجود آمد. سپس بورس «آمستردام» در اوایل قرن هفدهم در هلند تشکیل شد و شرکت استعمارى هندشرقى سهام خود را در آن عرضه کرد. بورس آمستردام، امروز نیز یکى از مهمترین بورسهاى جهان محسوب مى شود. سپس بورس لندن در سال 1801 شکل گرفت که به دنبال آن، بورس نیویورک در اواخر قرن نوزدهم به وجود آمد. در حال حاضر، بورس نیویورک، بزرگترین بازار سرمایه جهان محسوب مى شود. اکنون اغلب کشورها داراى تشکیلات بورس مى باشند و فدراسیون بین المللى بورس، به عنوان یک سازمان هماهنگ کننده، به همکارى و شریک مساعى میان بورس ها کمک مى کند (1).

سیاستهاى جدید اعتبارى و مالى ازیکسو و گشایش بازارهاى سرمایه در جهان، تعمیق فرآیند جهانى شدن و انقلاب اطلاعات ازسوى دیگر، موجب شده است که موضوع «بورس» و «سهام» در جهان امروز، ازصورت تئورى مندرج در کتابهاى درسى خارج و همچون پدیده اى مؤثر در زندگى روزمره افراد، خود را نشان دهد. خرید و فروش سهام بنگاههاى دولتى و غیردولتى در بورس هر کشور نشانه حرکت پول و سرمایه در جایگاه واقعى خویش است. هرچه این حرکت در کشورى، پویاتر و قدرتمندتر باشد، اقتصاد آن کشور پررونق تر و شکوفاتر خواهدبود. در واقع «بورس» مسیر تلاقى سرمایه هاى مردمى است، لذا لازم است صاحبان کسب و کار و پس انداز، شناختى هرچند گذرا از سازو کارهاى بورس و نحوه عملکرد آن داشته باشند.
بورس چیست؟
در اقتصاد آزاد، هر کالا، اعم از میوه جات، خانه، عتیقه جات و… داراى بازارى است که بهاى کالا در آن، براساس عرضه و تقاضا تعیین مى شود. بورس نیز یک بازار پیچیده است که کالاى مبادله شده در آن، «سهام» و «اوراق بهادار» مى باشد. این بازار نیز تابع عرضه و تقاضا است و در آن، خرید و فروش سهام یا اوراق قرضه دولتى و مؤسسات معتبرخصوصى، تحت ضوابط و

مقرراتى خاص انجام مى شود. وقتى در بورس، تقاضا از عرضه پیشى بگیرد (یعنى خریدار بیش از فروشنده باشد) قیمت سهام افزایش مى یابد و بالعکس. به همین دلیل است که بورس را «میزان الحراره اقتصاد» (barometer of economy) نامیده اند .هرچه اقتصاد سالم تر و چشم انداز آن امیدوارکننده تر باشد، تمایل به مشارکت در فعالیت هاى اقتصادى نیز بیشتر

مى شود و بورس رونق مى گیرد. اما، قبل از اینکه بازارى وجود داشته باشدباید «کالا» تولید شود. به طریق اولى، سهام و اوراق بهادار نیز باید قبل از عرضه به بورس، منتشر شوند. به این ترتیب، وظیفه مهم بورس، تدارک سرمایه براى دولت، بخش خصوصى و صنعت است که در قالب جمع آورى پس اندازها و نقدینگى بخش خصوصى به منظور تأمین مالى پروژه هاى سرمایه گذارى بلندمدت صورت مى گیرد. ازسوى دیگر، بورس، مرجع رسمى و مطمئنى است که دارندگان پس اندازهاى راکد مى توانند محل نسبتاً مطمئن سرمایه گذارى را جست وجو و وجوه مازاد خود را براى سرمایه گذارى در شرکتها به کار انداخته و یا با خرید اوراق قرضه، ازسود معین و تضمین شده برخوردار گردند. اما، پس از انتشار سهام و فروش اولیه آن، نهاد منتشره کننده، دیگر هیچ کنترلى برتحولات بعدى بازار سهام ندارد و از معاملات بعدى میان خریدار و فروشنده هیچگونه سودى نمى برد.

به طور خلاصه مى توان گفت: بورس سهام یا بازار سرمایه، به محلى اطلاق مى شود که در آن، «سرمایه» به صورت «سهم» یا «اوراق بهادار» عرضه مى شود .
«بورس سهام» عملکرد دوگانه اى را در ساختار اقتصاد آزاد ایفا مى کند: کمک به افزایش سرمایه دولت و بخش خصوصى ازیک سو و ایجاد بازار ثانویه براى برخورد و ملاقات سرمایه داران بالفعل و بالقوه ازسوى دیگر.
«بورس» قبل و بعد از انقلاب اطلاعات

باید بین سرمایه گذارى برروى مستغلات، تجهیزات، خانه و بیمارستان ازیکسو و سرمایه گذارى اسنادى (portfolio investment) ازسوى دیگر، تفاوت قائل شد. این تقسیم، نشان دهنده ارزش یا ترجیح بیشتر یک نوع سرمایه گذارى نسبت به انواع دیگر نیست، بلکه فقط به منظور سهولت در مباحث اقتصادى مطرح مى شود.

در کشورهاى پیشرفته سرمایه دارى، بخش اعظم سرمایه گذاریها، به صورت «اوراق بهادار» است. «پس انداز» به ناچار به سرمایه گذارى منجر مى شود. حتى افرادى که فقط به انباشتن پول در حساب بانکى خود خوگرفته اند هم به طور غیرمستقیم در فعالیتهاى سرمایه گذارى بانکها مشارکت مى کنند. «بورس» ابزار بسیج پس اندازهاى راکد مانده است.
«بورس» از همان بدو پیدایش، ازسوى بخش خصوصى اداره و تأمین مالى مى شده است. اعضاى بورس را سرمایه داران بخش خصوصى تشکیل مى دهند که این نهادرا از طریق «شوراى اعضا» اداره کنند. علاوه بر مقررات مندرج در اساسنامه بورس، شرکت کنندگان در این بازار، از برخى قوانین نانوشته عرفى نیز تبعیت مى کنند که مهمترین آنها Dictum meum pactum است که به معنى «حرف و عمل مردیکى است» مى باشد. ممکن است، این یک اصل اخلاقى رمانتیک به نظر برسد، اما اساس بازار بورس در ممالک توسعه یافته جهان برآن قراردارد.

دلالان بورس (stockbrokers) فقط به نمایندگى ازسوى مؤسسات بزرگ مالى به خرید و فروش سهام مى پردازند و این کار را از کانال کارگزاران بورس (Stockjobbers) و براساس دستورالعمل مشتریان خود انجام مى دهند.اغلب شرکتهاى حق العمل کارى بورس، در کنار انجام سفارشات مشتریان، خود نیز رأساً به تجارت و کسب و کار بزرگ اقتصادى مشغولند. دلالان بابت خدماتى که ارائه مى دهند حق الزحمه دریافت مى کنند که مقدار آن به نوع معامله بستگى دارد، اما حداقل مبلغ دریافتى، توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین مى گردد و هیچ دلالى حق ندارد کمتر از این مبلغ از مشتریان خود دریافت کند، اما دستمزد دلالان، داراى سقف حداکثر نیست. به طور کلى حق الزحمه دلالان بورس نیز خود تابعى از عرضه و تقاضا است.

ازسوى دیگر، کارگزاران بورس نیز اجازه ندارند مستقیماً با سرمایه گذاران تماس بگیرند و باید این کار را از کانال دلالان بورس انجام دهند. تفاوت کار دلالان و کارگزاران بورس را مى توان به خرده فروشى (retailer) و «عمده فروشى» (Wholesaler) تشبیه کرد. کارگزاران، نسبتاً مستقل عمل مى کنند و درآمد آنها از محل تفاوت قیمت خرید و فروش سهام تأمین مى شود. کارگزاران بورس، سعى مى کنند. سهام ارزان و آینده دار را خریدارى کنند تا پس از مدتى آنها را به قیمت گران تر بفروشند.
پس از اعلام موافقت هیأت پذیرش بورس با درخواست پذیرش یک شرکت، سهام آن شرکت به کمیته قیمت گذارى سهام ارجاع مى شود تا قیمت اولیه سهام براساس وضعیت مالى و سودآورى شرکت در سه سال گذشته و عملکرد سال جارى آن تا تاریخ پذیرش، تعیین گردد.

براین اساس، سهام هر شرکت داراى سه ارزش است : ارزش اسمى (ارزش به ثبت رسیده در اوراق سهام)، ارزش دفترى (که هیأت پذیرش آن را براساس سرمایه ثبت شده، اندوخته قانونى، اندوخته احتیاطى و حساب سود و زیان مندرج در ترازنامه شرکت تعیین مى کند) و ارزش روز (که ارزش معاملاتى سهام است و براساس عرضه و تقاضا تعیین مى شود)، اما با گسترش انقلاب اطلاعات، توسعه سریع تکنولوژیهاى ارتباطى، تعمیق فرآیند جهانى شدن و بین المللى شدن روزافزون بازارهاى سرمایه، این سیستم سنتى دیگر، پاسخگوى نیازهاى اقتصادى جهان امروز نیست. از اوایل دهه ،1980 بورس هاى عمده دنیا (بورس لندن، نیویورک، توکیو و…) با درک این نیاز، اصلاحاتى را دراساسنامه ب

ورس اعمال کردند که اوج آن، «اصلاحات سال 1986 بورس لندن بود که به «انفجار بزرگ» (BigBang) معروف گشت. مهمترین بخش این اصلاحات، حذف سقف حداقل دریافتى ازسوى شرکتهاى کارگزار بابت ارائه خدمات به مشتریان، تغییر در نقش و جایگاه دلالان و کارگزاران بورس و صدور مجوز براى حضور بنگاههاى اقتصادى خارجى و شرکتهاى بین المللى حق العمل کارى در بورس مى باشد.
پس از انفجار بزرگ، جاى کمیسیون ثابت ارزشگذارى را نرخ هاى توافقى میان خریدار و فروشنده گرفت و به شرکتهاى خارجى نیز اجازه عضویت در سازمان بورس داده شد. پس از این اصلاحات، دو تغییر بزرگ دیگر نیز صورت گرفت. یک سیستم معاملاتى جدید و کامل جایگزین سیستم قدیمى شد و قانون «خدمات مالى» در اغلب کشورهاى توسعه یافته به نحوى اصلاح شد که علاوه بر فعالیتهاى بورس، تمامى بخش هاى صنعت، خدمات و مالى را نیز شامل شد.
پس از این اصلاحات، شرکت هاى عضو بورس، رأساً نقش دلال و کارگزار بورس را ایفا مى کنند. حذف کمیسیون ثابت و ظهور نقش آفرینى دوگانه ازسوى اعضا (خریدار و فروشنده) ، برحق العمل دریافتى نیز تأثیر گذاشت. اکنون نرخ کمیسیون دریافتى، براساس نوع و ارزش سهام معامله شده تعیین مى شود. ارزش سهام مورد معامله و ماهیت خدمات عرضه شده ازسوى شرکت، تعیین کننده مقدار کمیسیون دریافتى است. اعمال حق العمل هاى توافقى، موجب گردید که نرخ آن از یک شرکت به شرکت دیگر (و یا حتى در داخل یک شرکت) بسیار متفاوت باشد.

در سیستم قدیمى بورس، دلال مجبور بود دستورات مشترى را براى خرید و فروش سهام، موبه مو اجرا کند و براى این منظور باید مدام در راهروهاى بورس رفت و آمد کند تا کارگزار «مناسب» را پیدا کند. پس از انجام شدن معامله نیز لازم بود در آخر همان روزکارى، جریان امر به بورس گزارش شود، اما پس از انفجار بزرگ، این سیستم با به کارگیرى نرم افزارهاى دیجیتالى متحول و تا حدزیادى خودکار شد. سیستم نمایشگر خودکار بورس، هرلحظه فهرست کاملى از سهام عرضه شده به بورس، بهاى آن و معاملات صورت گرفته برروى سهام را به نمایش مى گذارد.

باتوجه به طیف گسترده سهام عرضه شده در بورس و دامنه گسترده داد و ستد آنها، طبقه بندیهاى مختلفى از سهام ارائه مى شود. معیار اصلى در این طبقه بندى ها، حجم گردش سهام و تعداد بازارسازان آن است. به طور کلى در بورسهاى عمده جهان مانند بورس لندن، سهام به چهارمقوله D, d,b,a (آلفا، بتا، گاما، دلتا) تقسیم مى شوند. سهام آلفا، با آنکه از نظر تعداد، بخش کوچکى از سهام عرضه شده در بورس را مشمول مى شود، اما از نظر ارزش، بیش از نیمى از ارزش کل سهام بورس را دارد. سهام رده هاى بعدى به لحاظ حجم و ارزش اهمیت کمترى دارند و سهامى که در رده هاى گاما و دلتا قرارمى گیرند، سهام «غیرفعال» تلقى مى شوند.

تمامى معاملات بورس، در ساعات کار ادارى انجام مى شود، اما بازارسازان، بعد از پایان ساعات کار بورس نیز مى توانند همچنان به فعالیت ادامه دهند و معاملاتى که در این ساعات انجام مى شود در کارنامه روز بعد بورس به ثبت مى رسد. هر معامله اى که در ساعات کار ادارى بورس انجام مى شود، باید ظرف 5دقیقه به بورس گزارش شود. معاملاتى نیز که پس از پایان ساعات کار ادارى انجام مى شوند باید در ابتداى شروع ساعات کار روز بعد گزارش شوند. هرگونه معامله برروى سهام گروه آلفا، بلافاصله برروى نمایشگر ظاهر مى شود. ارتباطات الکترونیکى، موجب شده است که بازارسازان دیگر مجبور نباشند در راهروهاى بورس حضور فیزیکى داشته باشند و در طبقات بورس پرسه بزنند. آنها مى توانند از مسافتى دور نیز معاملات بورس را پیگیرى کرده و در آن شرکت کنند. هر سهم عرضه شده به بورس، دو قیمت دارد: قیمت خرید و قیمت فروش. مثلاً اگر نمودار یک سهم به صورت

90Pـ 88P باشد به معنى فروش آن به بهاى 88 و خرید آن به بهاى 90است. «قیمت متوسط» که میان این دو رقم قرار دارد (89P) رقمى است که معمولاً در ادبیات اقتصادى به آن استناد مى شود و مبناى سرمایه گذارى ها قرار مى گیرد. انجام دادن معامله در بورس، علاوه برکمیسیون پرداختى به دلال ها، مستلزم پرداخت هزینه هاى دیگرى است که دریافت هزینه تمبر ازسوى دولت، هزینه بیمه و نقل و انتقال، و مالیات بر ارزش افزوده (value-added tax) از جمله آنها است.
«بورس» در ایران
در پى تحولات اقتصادى دهه 1340 و گسترش روابط ایران با سیستم سرمایه دارى جهانى، بورس ایران، به عنوان یکى از ابزارهاى سرمایه دارى متولد شد. فکر اصلى ایجاد بورس اوراق بهادار ایران به سال 1315 بازمى گردد، اما بورس تهران، عملاً در سال 1346 با ورود سهام بانک صنعت و معدن و شرکت نفت پارس فعالیت خود را آغاز کرد.
فعالیت بورس تهران از آن زمان تاکنون به سه دوره تقسیم مى شود:
1)از آغاز تا سال 1357
2) از 1357 تا 1368 (دوره فترت)
3) از 1368 تاکنون (دوران رونق)
در دوره اول، با تصویب برنامه گسترش مالکیت واحدهاى تولیدى که به موجب آن مؤسسات دولتى و خصوصى موظف شدند99 /49درصد سهام خود را به مردم عرضه کنند، بورس تاحدى رونق گرفت، اما مجموع معاملات بورس تهران در پایان این دوره یعنى در آستانه انقلاب بهمن 1357 از 45میلیارد ریال تجاوز نکرد.
وقوع انقلاب 1357 و در پى آن، ادغام بانکها و کاهش تعداد آنها از 36 بانک به 9 بانک (6بانک تجارى و 3بانک تخصصى) و نیز تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران و تشکیل سازمان صنایع ملى ایران و در مجموع سهام 24بانک، 2شرکت بیمه و 31شرکت تولیدى و صنعتى را از بورس حذف کرد و 57 واحد از 105 واحد باقى مانده در بورس نیز در عمل کنار گذاشته شدند. شروع و ادامه جنگ ایران و عراق نیز مزید برعلت شد. و مجموع این عوامل بورس را دچار فترت کرد.
با پذیرش قطعنامه 598 و پایان گرفتن جنگ، برنامه بازسازى و نوسازى صنایع آغاز شد. تنظیم برنامه پنج ساله توسعه اقتصادى و تصویب برنامه اصلاح ساختار اقتصادى ، موجب تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران شد که (اگرچه با اوج و حضیض هایى) همچنان تا امروز ادامه دارد. بورس ایران، داراى ارگانهاى مهمى است که «هیأت پذیرش» ، «شوراى بورس»، سازمان کارگزاران و هیأت داورى از آن جمله است. شاید مهمترین این ارگانها، «سازمان کارگزاران بورس» باشد. شغل کارگزاران بورس، داد وستد اوراق بهادار است و معاملات در بورس، فقط از طریق آنها انجام مى شود. این کارگزاران ، در سازمانى به نام «سازمان کارگزاران بورس» گردآمده و از طریق آن «هیأت مدیره بورس» را انتخاب مى کنند.

کارگزاران به دو دسته اشخاص حقیقى و اشخاص حقوقى تقسیم مى شوند. اشخاص حقیقى، افرادى هستند که طبق مقررات کارگزاران بورس پذیرفته و استخدام مى شوند و اشخاص حقوقى به مؤسسات مالى و اعتبارى اطلاق مى شود که صلاحیتشان تأیید مى شود . این شرکت ها، وظایف کارگزارى را از طریق نمایندگان خود در بورس انجام مى دهند.

برنامه اقتصادى دولت اصلاحات که از سال 1376 تاکنون به اجرا درآمده و محور آن را حذف انحصارات، تشویق رقابت سالم، یکسان سازى نرخ ارز، هدفمند کردن یارانه ها، اصلاح سیستم قیمتها و دریک کلام، فعال کردن حیات اقتصادى ـ اجتماعى کشور را تشکیل مى دهد، ضمن اینکه موجب رونق بخشیدن به بورس اوراق بهادار شده، دست سفته بازان و بورس بازان حرفه اى را نیز تاحدودى بازگذاشته است. آنها که اکنون برنامه خصوصى سازى واحدهاى دولتى را جولانگاه اعتراض خویش قرارداده موجب شده اند که دولت نتواند به اهداف تعیین شده در برنامه پنج ساله سوم اقتصادى در زمینه خصوصى سازى واحدهاى دولتى و کاستن از ابعاد تصدیگرى دولت نائل شود.

بورس تهران اکنون با یک محدودیت بزرگ دیگر نیز روبرو است، محدودیتى که فقط اوراق بهادار و سهام در این بورس به معامله راه مى یابند و از طرف مؤسسات ایرانى صادرشده و مورد قبول هیأت پذیرش بورس قرارگرفته باشد. بدین ترتیب، شرکتهاى خارجى نمى توانند در عرصه خرید، فروش و یا کارگزارى سهام در بورس ایران حضور یابند. این در حالى است که در بورسهاى مهم دنیا مانند بورس نیویورک، لندن، پاریس، توکیو، زوریج و… علاوه بر اوراق بهادار اصل مربوط به شرکتهاى داخلى، سهام شرکتهاى بین المللى و خارجى و نیز اوراق قرضه دولتهاى خارجى هم معامله مى شود. این محدودیت باید دیر یا زود برطرف شود تا بورس ایران به رونقى، دستکم همپاى دیگر بورس هاى منطقه نائل شود.
شرکتهای فعال در بورس

شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند.
1 – شرکت های تولیدی
2 – شرکت های سرمایه گذاری شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند ودر سازمان بورس بانام شرکت و کد خاص خود ، مشخص می شوند .
اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند.
که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس 19 شرکت است و شرکت های تولیدی 298 شرکت می باشند .
همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است .
برنامه های سازمان بورس اوراق بهادار
طی سال های اخیر ، ودر پی زدودن بسیاری از کاستی ها ، بورس اوراق بهادار تهران با آغاز دهه چهارم فعالیت ، دور تازه ای از حیات تاریخی خود را نیز آغاز کرد .
از این دیدگاه ، حتی با در نظر گرفتن نقش عوامل بیرونی رونق چشمگیر و روند رو به رشد فعالیت ها و نما گرهای عملکرد بورس در طی دو سال اخیر بیش از هر چیز بازتاب کوشش ها و نتیجه فعالیت هایی بوده که طی سال های اخیر با هدف ساماندهی بازار سرمایه و به طریق اولی بورس اوراق بهادار انجام شده است.
راه اندازی بورس های منطقه ای

گسترش پوشش جغرافیایی بازار سرمایه ایران در چار چوب ایجاد بورس های منطقه ای و سایر مراکز خدماتی مربوط به دادو ستد اوراق بهادار با هدف افزایش انگیزه برای پس انداز و سرمایه گذاری ، افزایش انگیزه برای تولید از طریق بهبود ساز و کار تخصیص منابع ، جلو گیری از فرار سرمایه ، تشویق فرهنگ سهامدارای وفراهم آوردن امکان داد وستد گسترده سهام شرکت های کوچک و متوسط فعال در بخش های مختلف کشور از برنامه های سال 1379 بورس اوراق بهادار تهران بود .
در این زمینه انجام مطالعات امکان سنجی ، تعیین اولویت مناطق و طراحی ساز و کار اجرایی تالارداد و ستد بورس اوراق بهادار تهران در پنج منطقه کشور انجام شد و مناطق مربوط به اولویت یکم و دوم به مرکزیت مشهد و تبریز ساخته شدند .
از بیست و یکم خرداد ماه سال جاری بورس مشهد رسما آغاز به کار کرد. در گام بعد ، مرحله اجرایی طرح ایجاد بورس های منطقه ای باراه اندازی تالار های دادو ستد در مناطق تعیین شده و بررسی مقدمات اجرایی بورس های مربوط به سایر مناطق پنج گانه انجام می شود.

بهسازی معیارهای پذیرش شرکت ها
انجام مطالعات مقدماتی در ارتباط با طراحی وراه اندازی تابلوی دوم و تالار فرعی در بورس اوراق بهادار تهران بر پایه بستر قانونی و مقدماتی با هدف متنوی سازی شرکت های قابل پذیرش در بازار دست دوم از نظر رشته فعالیت و میزان سرمایه آنها و همچنین تدوین معیارهای مربوط به نظام جدید پذیرش شرکت ها دربورس از جمله اقداماتی است که در این زمینه باید به آن اشاره شود .
از این رو ، از نیمه دوم سال جاری شاهد فعالیت تالار فرعی بورس در کنار تالار اصلی بوده ایم . تالار فرعی در محل قبلی ساختمان بورس تهران در خیابان سعدی واقع است.
ایجاد بورس کالا
برپایه اخذ مصوبه قانونی از مجلس شورای اسلامی در چارچوب ماده 95 قانون برنامه سوم تئسعه و تصویب ساختار سازمانی و ساز و کار اجرایی پیشنهادی سازمان از سوی شورای بورس ، دو طرح تفصیلی مربوط به ایجاد بورس کالاهای کشاورزی و بورس فلزات اساسی در سال 1379 در دستور کار قرار گرفت که در زمینه بورس فلزات اساسی ، مطالعات تدوین آیین نامه های مورد استفاده ، آماده سازی مقدمات اجرایی آن نیز توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام شده و نیز مطالعات راه اندازی بورس کالاهای کشاورزی انجام شده و اکنون در مرحله اجرایی قرار دارد .
اجرای این دو طرح به دلیل فراهم آوردن زمینه های مناسب برای ارتقای سطح کمی و کیفی نظارت پوشش ریسک نوسان های قیمتیدر بخش کشاورزی و فلزات اساسی ، شفافیت اطلاعاتی ، قدرت نقد شوندگی اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس ، شکل گیری یک مدیریت اقتصادی کار آمد در سطح بنگاه های اقتصادی و افزایش مشارکت مردم در فعالیت های اقتصادملی اهمیت اساسی دارد .
گوناگون سازی ابزارهای مالی
معرفی ابزارهای مالی جدید کاربرد پذیر در بازار سرمایه باهدف گوناگون سازی ترکیب ریسک و بازدهی و ایجاد فرصتهای متنوع سرمایه گذاری برروی اوراق بهادار یکی از اولویت های سازمان بورس اوراق بهادار است که در این زمینه می توان به انجام مطالعات پایه ای در زمینه طرح دادوستد دست دوم گواهینامه حق خرید ( تقدم ) سهام ، بکارگیری گواهی های سپرده بانکی برای تجهیز منابع پس اندازی و افزایش سطح کارایی شبکه بانکی و تدوین معیارهای پذیرش اوراق مشارکت در بورس اوراق بهادار اشاره کرد . همچنین مطالعات اولیه در ارتباط با نحوه جذب سرمایه گذاری خارجی بر روی اوراق بهادار ایران نیز در دست انجام بوده است .
انواع بازار و مشتری‌های آن

بازار واژه‌ای است که امروزه در بسیاری مجالس از آن سخن به میان می‌آید, بدون آن که در نظر گرفته شود که در حقیقت بازار چیست و چه تاثیری در تصمیمات مهم اقتصادی و اجتماعی و غیره می‌گذارد, برای مثال بسیار شنیده می شود که بازار تلفن همراه رو به رشد است, بازار فلان اتومبیل کساد است و یا بازار بورس ارزش سهام شرکت یا کارخانه‌ای پایین آمده است, اما واقعیت ین است که حتی عادت به کار بردن این کلمات و جملات نیز نیاز به اطلاعاتی در این خصوص دارد.
هر چند واژه بازار نمایانگر مفهوم و معنای خود است, اما عالمان علم اقتصاد، بازار را مکان فیزیکی که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا و خدمات دور هم جمع می‌شوند, می‌دانند.
به عبارت بهتر به معنای کل خریداران (مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی) و فروشندگان (شرکت‌ها و کارگاه‌های تولیدی) کالای خود را مبادله می‌کنند. بنابراین بازار اتومبیل شامل فروشندگان اتومبیل (خودروسازان) و خریداران (مشتریان و مصرف کنندگان) است.
گاه بازار صورتی بالقوه و گاه بالفعل به خود می‌گیرد که در صورت بالقوه بودن نیز بازار تابع شرایط محیط است. در وضعیت اقتصادی شکوفا و در حال رشد بازار بالقوه کاملاً متفاوت از بازار بالقوه در شرایط رکود اقتصادی است, اما در رابطه با شرکت‌ها در صورتی که گفته شود بازار بالقوه است به معنای حد نهایی تقاضا برای محصول است.
این امر زمانی حاصل می شود که فعالیت‌های بازاریابی شرکت نسبت به رقبا افزایش یابد و به بالاترین حد خود برسد. در این صورت مدیریت بازرگانی شرکت‌ها نیروی خود را روی بهترین مناطق سرمایه‌گذاری کرده, بودجه مربوطه را به نحو مطلوب و بهینه میان این مناطق تقسیم می‌کنند.
که لازمه این امر تشخیص بازار بالقوه مناطق و میزان تقاضا برای کل صنعت در این مکان برآورد می‌شود در کشورهای پیشرفته, برای هر صنعت, سازمان‌هایی وجود دارند که سهم هر شرکت را برای هر صنعت برآورد می‌کند و شرکت‌ها باید طبق آن سهم حرکت کرده و بازار خود را نسبت به رقبا حفظ کنند یا حداقل همراه‌ آنها باشند. البته موقعیت کالا در بازار و پایگاهی که کالا در ذهن مشتریان در مقایسه با رقبا دارد, نیز در این امر تاثیر گذار است.
هر کالایی ممکن است از جهت یک یا چند صفت در بازار مشهور شود. به عنوان مثال زمانی که یک اتومبیل در ذهن مصرف کنندگان به عنوان یک خودرو محکم در نظر گرفته شود, این صفت موقعیت آن کالا را در بازار مشخص می‌کند.
بازارها هر چند به دو صورت بازار کالا, نوع کالایی که در بازار به فروش می‌رسد و بازار عوامل تولید, بر حسب تولیدکنندگان نیز می‌توانند تقسیم بندی شوند, اما به طور کلی بازارها به شکل بازار رقابت کامل, رقابت ناقص, رقابت انحصاری, بازار بین‌المللی و بازارهای چند ملیتی تقسیم بندی می‌شوند.
بازار چند قطبی:

این بازار در اغلب جوامع صنعتی، یعنی چند عرضه کننده در مقابل تعداد کثیری تقاضا کننده یا مشتری قرار گرفته‌اند. البته در بخش تولید چند فروشنده، تقاضای انبوه خریداران را به نحوی برآورده می‌کنند که اتخاذ سیاست هر یک از آنها در وضع بازار و وجود دیگر فروشندگان موثر باشد، در چنین حالتی بازار چند قطبی ایجاد می‌شود. تولیدکنندگان در این نوع بازار می‌توانند تاثیر زیادی بر قیمت بازار گذارند، اما نمی‌توانند به طور مستقل قیمت کالا را تعیین کنند.

باید عکس‌العمل رقبا را در نظر گیرند، زیرا الگوی واکنش رقبا در این حالت می‌تواند اشکال زیادی به خود گیرد. به عنوان مثال حالتی از بازار چندقطبی می‌تواند وجود داشته باشد که در بنگاه‌های اقتصادی تصمیم به توافق با یکدیگر بگیرند که وضعیتی شبیه انحصار ایجاد می‌شود. در این حالت مقدار تولید، فروش و قیمت کالا مشابه وضعیت انحصاری تعیین می‌شود.
بازار بین‌المللی:

در پنجاه سال گذشته، گسترش مبادلات کالا آن هم تا این اندازه که فاصله و مسافت فرهنگ‌ها را به چند گام تبدیل کرده، به ذهن هیچ انسانی خطور نمی‌کرد. هر چند امروز همه این کم و بیش در همه جای دنیا اتفاق افتاده است.
شعار خودکفایی، جای خود را به شعارهایی نظیر تلاش برای یافتن جایگاهی مناسب در بازار بین‌المللی داده است. با توجه به این مسائل سازمان باید به صورت و شکلی از درک کامل محیط بازار بین‌المللی برسند.

این بازار در دو دهه اخیر تغییرات شگرفی داشته است که موجبات ایجاد فرصت‌ها و موانع بسیاری شده است. حجم مبادلات بین‌المللی در صنایع اتومبیل سازی، الکترونیک و غیره رشد چشمگیری داشته است. شرکت‌های چند ملیتی علاوه بر گسترش فعالیت‌های بازار یابی خود، امکانات تولید خود رد کشورهای مختلف را افزایش داده‌اند که این گونه شرایط موجب ایجاد اقتصاد صنعتی در کشورهای جهان شده است و جهان را به سوی صنعتی شدن می‌کشاند.

برخی کشورها صادرکنندگان عمده کالاهای صنعتی و سرمایه هستند. آنها مبادلات بسیاری با هم انجام می‌دهند و واردکنندگان مواد خام و کالاهای نیمه ساخته به شمار می‌آیند. همچنین این کشورها یا واردکنندگان بازار خوبی برای کالاهای صنعتی با ارزش افزوده کم و انواع گوناگون کالاهای مصرفی‌اند. هر چند بسیاری از کشورهای دنیا در تلاش هستند که از رقبا پیشی گیرند و بازار صادرات را به دست آورند.

بازارهای چندملیتی:
شرکت‌های غول آسای چند ملیتی دست به ابداع یک سیستم کل زده‌اند. هر گاه که منع قانونی و فرهنگی برای فعالیت آنها وجود نداشته، آنها اهمیت مرزهای ملی را به حداقل رسانده‌اند و استراتژی‌های خود را بیشتر بر حسب جنبه‌های اقتصادی جهان ایجاد کرده‌اند.
این شرکت‌ها تا حدود زیادی غیر سیاسی هستند و بیشتر به منافع سهامداران خود در هر نقطه که باشند علاقه‌مندند، تا منافع یک کشور خاص، چنانچه شرکتی به فروش مواد دارویی اشتغال دارد سودآورترین روش کار این است که استراتژی خود را بیشتر بر اساس بازارهای بین‌المللی طراحی کند تا بازار خاص یک کشور، هرچند آنچه که گفته شد تنها مثالی برای روشن شدن مطلب بود.

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران در اندازه شاخص های بهره وری طی سالهای 87در68 pdf دارای 13 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران در اندازه شاخص های بهره وری طی سالهای 87در68 pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران در اندازه شاخص های بهره وری طی سالهای 87در68 pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران در اندازه شاخص های بهره وری طی سالهای 87در68 pdf :

ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران در اندازه شاخص های بهره وری طی سالهای 87-68

انسان در همه قرون و اعصار با مشکلی به نام محدودیت منابع و امکانات تولید روبه رو بوده، به گونه ای که حتی در شرایط کنونی و با توسعه روزافزون علوم و فنون، هنوز هم محدود به امکانات موجود میباشد.

با توجه به ارتقاء انتظارات عموم مردم از رفاه اقتصادی، تقاضا برای کالاها و خدمات روندی صعودی داشته و به صورت تقریباً نامحدود رو به تزاید است. حال با توجه به محدودیت منابع و امکانات و ارتقاء روزافزون سطح مصرف کالاها و خدمات، حداکثر استفاده از امکانات موجود یکی از مهمترین راه حل های ممکن جهت کاهش شکاف بین عرضه و تقاضا می باشد. در شرایط کنونی بهره وری بالاتر و استفاده کارا از امکانات موجود، عملاً از یک انتخاب فراتر رفته و به یک ضرورت تبدیل شده است.

کشور ما نیز نه تنها از این مورد مستثنی نیست، بلکه به علل مختلف از جمله عدم کفایت درآمدهای ارزی، وابستگی نامطلوب به درآمد نفت و سهم ناچیز صادرات غیرنفتی و عدم رقابت پذیری کالاها و خدمات کشور در بازار جهانی، باید با دید گسترده تر و عمیق تری به مقوله بهره وری توجه نماید.
با افزایش کارایی و بهره وری عوامل تولید، بایستی امکان تولید بیشتر با کیفیت برتر را فراهم نمود تا علاوه بر تأمین نیازهای داخلی بتوان از این راه، بخش عمده ای از نیازهای ارزی کشور را از طریق صادرات کالاها و خدمات تأمین نموده و از وابستگی نامطلوب به درآمدهای نفتی ممانعت نمود.
یکی از معیارهای مهمی که از طریق آن می توان به قدرت یی پی برد مقدار بهره وری عوامل تولید آن است . رشد بهره وری عوامل تولید موجب کاهش هزینه های تولید و افزایش قدرت رقابت تولید کننده در بازار می گردد. و سرمایه گذاران فعالیتی را در الوز بر

خوردار باشند .
رشد بهره وری عوامل تولید در یک صنعت سبب کاهش سطح هزینه ها گردیده و بدین ترتیب کاهش قیمت متوسط کالا و افزایش میزان تولیدرا باعث گر

 

دبده که نهایتا منجر به افزایش سوداوری محصولات نهایی در واحدهای تولیدی آن صنعت خواهد شد . پیامد چنین تحولی، تأثیر چشمگیری برافزایش تقاضا و از همه مهمتر افزایش توان رقابت محصولات داخلی در بازارهای خارجی خواهد داشت و در نتیجه، حجم سرمایه گذاری های جدید صنعتی افزایش یافته و متعاقباً استفاده از ابداعات و فن آوری های جدید را گسترش می دهد و این خود عامل مؤثری در رشد بهره وری برای مرحله بعدی خواهد شد .
در جهان امروز، با توجه پیشرفت سریع تکنولوژی مخصوصا در زمینه صنعت خودرو که کشورهای صنعتی را وادار به حرکت و ربودن گوی سبقت از یکدیگر نموده تا بتوانند از طریق بکارگیری تکنولوژی برتر و استفاده از تکنیکهای بهره وری ، بازارهای جهانی را در اختیار گرفته و به سوداوری مطلوب دست پیدا نمایند. متأسفانه در کشور ما به کارگیری سیستم های بهره وری با وجود همه اهمیتی که برای کلیه فعالیتهای اقتصادی و منجمله تولید دارد، به اندازه ای غریب و بیگانه مانده که گاها توجیه کردن یک سرمایه گذار برای انجام هزینه در این راستا امری بیهوده و غیرکارامد جلوه می نمایدو با توجه به اینکه در برنامه های توسعه اقتصادی ایران در نظر گرفته شده که

متوسط رشد سالانه بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل تولید به مقادیر حداقل 35 1 و 25 برسداین امرمرا بر آن داشت تا باانتخاب موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد خود تحت عنوان “ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران بر اندازه شاخص های بهره وری “ ضمن بررسی بیشتر این معضل حداقل دین خود را نسبت به میهن خود ایفا نمایم.

یکی از ابزارهای اساسی توسعه صنعتی و اقتصادی توجه جدی و برنامه مند به مقوله بهره وری به خصوص در بخشهای صنعتی و خدماتی جامعه و بطور عموم در کلیه سطوح فعالیت های جامعه می باشد . پایین بودن سطح بهره وری که یکی از ویژگیهای غالب کشورهای کمتر توسعه یافته است ناشی از عوامل مختلف تأثیرگذار بر بهره وری است که تعدادی از این عوامل خارج از کنترل این جوامع و پاره ای قابل چاره جویی و کنترل است. کشد . این صنعت کارخانه ای، تبلوری از صنایع کشور بوده و از طریق آن می توان سطح کمی و کیفی سایر بخشها و صنایعی نظیر صنایع فلزی، شیمیایی و نساجی را مورد ارزیابی قرار داد. لذا بررسی صنعت خودرو کشور حائز اهمیت ویژه ای است.
توسعه صنایع خودرو سازی کشور که از اوایل دهه 40 شروع شد پس از فراز و فرودهای فراوان در اوایل دهه 70 به طور جدی دوباره در دستور کار دولت قرار گرفت. از آنجا که امروزه صنعت خودرو سازی مرزهای کشورهای مختلف را درنوردیده ، رقابت و ادامه بقا در این صنعت با توجه به استانداردهای جهانی بسیار پیچیده شده است.
مهمترین شاخص ارزیابی فعالیتهای هر پروژه تولیدی تحلیل رشد بهره وری و کارایی است. تحلیل رشد بهره وری شرکتهای خودرو سازی می تواند ابزار مناسب جهت ارزیابی درجه توانمندی این صنعت در مقایسه با استانداردهای بین المللی باشد.
مقایسه ارقام بهره وری در صنعت ایران با ارقام مشابه در اقتصادهای صنعتی و آسیای شرقی قابل تأمل است، زیرا بهره وری در اقتصادهای اخیر تحت تأثیر بهبود فناوری، آموزش تجارت و روابط بین بنگاهی تعیین شده و به همراه سرمایه نقش مهمی در تولیدات صنعتی ایفا می کند در حالی که در اقتصاد ایران ارز حاصل از صادرات نفت منجر به واردات کالا های واسطه ای ، یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده رشد اقتصادی و صنعتی است.

 

سوالات تحقیق :
1- میزان تغییرات بهره وری در شرکت ایران خودرو در طول برنامه های سوم و چهارم توسعه چه روندی داشته است؟
2- آیا طی سالهای 87-68 تحولی در شاخص های بهره وری شرکت ایران خودرو زخ داده است؟
3- کدام یک از عوامل مورد مطالعه بیشترین تاثیر را در بهره وری شرکت ایران خودرو داشته است؟
4- تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران بر بهره وری شرکت ایران خودرو چیست؟

 

 

4 ـ 2 سابقه و ضرورت انجام تحقیق:
اهمیت و ضرورت تحقیق :
صنعت خودر سازی یکی از مهمترین نیروهای محرکه رشد اقتصادی در قرن بیستم بوده است،این صنعت با پیشینه ای در حدود یک سده دارای پیوندهای عمیق با سایر صنایع بوده و حاوی تجارب وسیع و جایگاهی مستحکم، همراه با انباشتی از دانش فنی و تکنولوژیک و سرمایه است.
پیتر دراکر لقب صنعت صنعتها را به صنعت خودرو سازی اطلاق کرده است . اکنون نیز صنعت خودرو سازی با بیش از 50 میلیون خودرو که هر ساله تولید می کند عمده ترین فعالیت تولیدی جهان محسوب می شود.
صنعت خودرو سازی ایران به عنوان شاخصی از مجموعه صنایع نه تنها مبین توان تأثیر گذاری و به تحرک درآوردن سایر صنایع و بخشهای اقتصادی است بلکه نشان دهنده میزان توسعه یافتگی صنعتی کشور نیز محسوب می شود. و شرکت ایران خودرو به عنوان بزرگترین خورو ساز ایران می باشد پس ارائه راهکارهای عملی مبتنی بر تحقیقات در این صنعت می توان آثار مثبتی برشرکت ایران خودرو و صنعت کشور و در نهایت بر اقتصاد ملی داشته باشد بنابراین بررسی تحول بهره وری می تواند دارای اهمیت خاصی باشد.
سابقه انجام تحقیق :
مطالعات خارجی :
1- جورگنسون و گریلکز (1967 ) نخستین مطالعات منسجم تحقیقی در زمینه بهره وری را انجام دادند که به بررسی نقش تکنولوژی در تولید و چگونگی تفکیک سهم رشد نها

ده ها و کارایی آنها در تولید معطوف گردیده است.
2- ستورامان (1976) پس از مطالعه وبررسی روند بهره وری در بخشهای مختلف کشور هندوستان به این نتیجه می رسد که از سال 1950 به بعد بهره وری در بخش خدمات و تجارت کاهش،اما در بخش معادن و جنگلداری بشدت افزایش یافته است. بهره وری در سایر بخشها نظیر بخش صنعت در حدوفاصل این دو بخش قرار گرفته اند از نظر ستورامان تغییرات بهره وری در بخشهای مختلف عمدتاً تحت تأثیر تغییرات نسبت سرمایه به کار در هر بخش بوده است به عبارت دیگر بخشهایی که توانایی استفاده بیشتر از عامل سرمایه در کنار نیروی کار را داشته اند از بهره وری بالایی نیز برخوردار گردیده اند.
3- کروگر و تنسر (1982 ) با مطالعه رشد بهره وری در صنایع تولیدی ترکیه بر حسب بخشهای خصوصی و دولتی، کاهش رشد بهره وری در صنایع این کشور را ناشی از م

حدودیت های تجاری می دانند. نتایج مطالعه همچنین نشان می دهد در حالیکه رشد بهره وری کلی صنایع خصوصی و دولتی ترکیه تقریباً یکسان بوده اما مقدار استفاده از منابع و عوامل تولید در صنایع دولتی به مراتب بیشتر از صنایع خصوصی بوده است .
4- تسائو رشد بهره وری در صنایع سنگاپور را مورد مطالعه قرار داده و نشان می دهد که رشد بهره وری صنایع در این کشور با رشد تولید همراه نیست، وی علل این عدم همراهی را گسترش به کارگیری نیروی کار غیرماهر در واحدهای تولید، عدم استفاده از تکنولوژی منطبق با شرایط اقتصادی کشور توسط سرمایه گذاران خارجی و کمبود مدیران صنعتی در این کشور عنوان می نماید.
5 – کمی (1987 ) رشد بهره وری در صنایع لهستان و تأثیر واردات کالاهای سرمایه ای بر آن را بررسی نموده و نشان می دهد که سرمایه گذاری های خارجی در این کشور با رشد بهره وری صنایع همراه نبوده است. از نظر وی عدم بهره برداری بموقع از کالاهای وارداتی، نرسیدن مواد اولیه و واسطه ای به صنایع و عدم ثبات مدیریت از مهمترین علل این عدم همراهی است .
6 – چن و تانگ (1990 ) رابطه بین صادرات و بهره وری در صنایع تایوان را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه می رسند که صادرات نه تنها موجب رشد بهره وری در صنایع این کشور شده بلکه افزایش بهره وری در سایر بخشها را نیز در پی داشته است .
7 – رگیس بونلی (1992 ) رابطه بین بهره وری کلی و رشد تولید در صنایع برزیل را مورد مطالعه قرار داده و نتیجه گیری می نماید که در صنایع این کشور رابطه ای مستقیم بین رشد تولیدات و رشد بهره وری وجود دارد . این مطالعه همچنین نشان می دهد که حدود 40 درصد از افزایش بهره وری صنایع برزیل مربوط به رشد و گسترش

صادرات این کشور بوده است .
8 – درک پیلات (1995 ) به مقایسه بهره وری صنایع مختلف کره جنوبی با بهره وری صنایع مشابه آمریکا و اروپا پرداخته است، بر اساس این مطالعه اگر چه بهره وری در بعضی از صنایع نظیر چرم، فلزات و ماشینها در حد بهره وری صنایع اروپا است اما بهره وری کلی در صنایع کره در سال 1987 حدود 26 درصد بهره وری در صنایع آمری

کا می باشد. به نظر وی عواملی نظیر شدت بکارگیری سرمایه، صرفه جویی های ناشی از مقیاس تولید در صنایع و سطح تحصیلات نیروی

کار از مهمترین عوامل مؤثر در تفاوت بهره وری صنایع کره جنوبی با آمریکا به شمار می رود .
9 – ایدسون و والتر (1996 ) بهره وری نیروی کار را در صنایع کوچک و بزرگ فلزات فابریکی، ماشین آلات، برق، تجهیزات حمل و نقل و ابزار آلات با استفاده از روش تابع تولید مورد محاسبه و مقایسه قرار دادند و نتیجه گیری می کنند که

نیروی کار صنایع بزرگ به علت استفاده از تکنولوژی، تجهیزات و سازمان دهی پیشرفته دارای بهره وری بیشتر نسبت به صنایع کوچک

بهره وری در صنعت اتومبیل اندونزی را در دوره 1995 – 1990 بررسی کردند و به این نتیجهرسیدند که صنعت اتومبیل اندونزی در رسیدن به رشد بهره وری مثبت شکست خورده و حتی پس از گذشت 30 سال حمایت های دولت از ای صنعت، صنعت خودرو اندونزی رشد بهره وری منفی دارد .
11 – هالتیوانگر و همکاران (1999 ) تفاوت بهره وری در میان کارگران را در صنایع مختلف طی سالهای 1996 – 1985 با استفاده از روش تابع تولید مورد مطالعه قرار داده و نتیجه گیری می کند که تعداد کارگران، سن و سرمایه انسانی در میزان بهره وری آنها تأثیر می گذارد .
12 – بلوچ و مک دونالد (2000 ) اثر واردات را روی بهروری نیروی کار بررسی کردند آنها با استفاده از تکنیک پنل دیتا و با انتخاب نمونه ای متشکل از کارخانه های استرالیا در دوره زمانی 1993 – 1984 به این نتیجه رسیدند که واردات با رقابتی که ایجاد می کند نرخ رشد بهره وری نیروی کار را افزایش می دهد .

مطالعات داخلی :
1- کریم آذربایجانی در سال 1368 به بررسی و مطالعه بهره وری صنایع کشور در طول سالهای 1364 – 1346 پرداخته است در این مطالعه که تابع تولید از نوع کاب – داگلاس با کشش جانشینی ثابت و برابر یک در نظر گرفته شده، از دو شاخص بهره وری کندریک و تابع تولید سولو برای تخمین بهره وری کل عوامل تولید استفاده شده است. شاخص های محاسبه شده حاکی از آن است که صنایع ماشین آلات، ابزار و محصولات فابریکی، صنایع فلزات اساسی و صنایع شیمیایی در مقایسه با دیگر گروههای صنعتی کشور از بیشترین بهره وری عوامل تولید برخورداربوده اند. بر این اساس محقق نتیجه گیری می نماید که صنایع فوق از مزیت های نسبی و هم

چنین بیشترین ظرفیت سرمایه گذاری، قدرت تولید (بهره وری ) وایجاد ارزش افزوده در مقایسه با دیگر صنایع برخوردار بوده و در صورت تخصیص منابع کمیاب در صنایع فوق می توان در مدت زمانی نه چندان طولانی اقتصاد کشور را به اقتصادی پویا و مولد تبدیل نمود.

2- کریم آذربایجانی در سال 1369نیز با استفاده از یک مدل اقتصاد سنجی عوامل موثربر بهره وری عوامل تولید را در همان دوره زمانی شناسایی و مورد بررسی قرار داده است. بر اساس این مطالعه عوامل و متغیرهایی نظیر تولید، ضریب سرمایه انسانی، واردات، ابعاد گارگاه، سهم مزد و حقوق در ارزش افزوده، سهم کارگران تولید از کل کارکنان شاغل، شدت سرمایه یا نسبت عامل سرمایه به تعداد نیرو کار، ارزش مواد اولیه وارداتی به کل ارزش مواد اولیه مصرفی، سهم نیروی کار مردان از کل اشتغال و ارزش مواد خام مورد استفاده در تولید به عنوان عوامل مؤثر بر بهره وری عوامل تولید وارد مدل شده و تأثیرات آنها اندازه گیری شده است. نتایج حاکی از آن است که متغیرهای تولید، سرمایه انسانی، سهم نیروی کار مردان در کل اشتغال صنعتی، بسبت ارزش واردات به کل مصرف کالاهای صنعتی کشور، ابعاد کارگاه، سهم ارزش مواد اولیه وارداتی به کل مواد اولیه مصرفی صنایع دارای ضرایب مثبت و معنی دار و متغیرهای شدت سرمایه و سهم مزد و حقوق در کل ارزش افزوده صنعتی دارای ضرایب منفی و معنی دار در معادله رگرسیون بهره وری بوده است. ضمن اینکه ضریب مربوط به سهم نیروی کار تولیدی در کل اشتغال صنعتی به طور معنی داری مخالف صفر نمی باشد .

3- دکتر محمدعلی قطمیری و جعفر قادری پس از اندازه گیری و تجزیه تحلیل عوامل مؤثر بر بهره وری صنایع کشور (1372

– 1350 ) به این نتیجه رسیدند که در طول این سالها روند بهره وری کلی در صنایع غذایی، نساجی و چرم، کاغذ و مقوا و فلزات اساسی بر اساس شاخصهای بهره وری ابتدایی سولو و کندریک دارای روند افزایشی و برای گروه صنایع کانی غیرفلزی در حال کاهش بوده است اما بهره وری در سایر گروههای صنعتی (چوب و محصولات آن ) یک روند معین را نشان نداده و اظهار نظر قاطعی در مورد آن نشده است. در این تحقیق متغیرهایی نظیر نسبت واحدهای تحت مدیریت بخش خصوصی به کل واحدهای تولیدی، سرماهای تولید و ارزش تولید در هر صنعت به عنوان متغیرهای تأثیر گذار بر تغییرات بهره وری آن صنعت در نظر گرفته شده و رابطه آنها تخمین زده شده است . نتایج نشان می دهند که واکنش بهره وری به سطح تولید در کلیه گروههای صنعتی مثبت، ضریب نسبت تعداد شاغلین به تعداد کارگاههای تولیدی در هر صنعت تقریباً برای کلیه گروههای صنعتی منفی، ضریب متغیرهای سرمایه سرانه برای کل صنایع و همچنین گروههای صنعتی مواد غذایی، چوب، کاغذ و مقوا، شیمیایی، کانی غیر فلزی و فلزات اساسی منفی، ضریب سهم حقوق و دستمزد به غیر از صنایع متفرقه در بقیه صنایع مثبت و ضریب سهم واحدهای تولید که توسط بخش خصوصی اداره می شوند در گروههای صنعتی مواد غذایی، ماشینها و متفرقه مثبت، در گروههای صنعتی کاغذ و مقوا، فلزات اساسی منفی

و در سایر گروههای صنعتی به دلیل پایین بودن سطح اطمینان ضرایب نا مشخص بوده است .
4 – غلامرضا خاکسار (1380 ) نیز با استفاده از تابع تولید خطی، تابع تولید کاب- داگلاس و تابع تولید با کشش جانشینی ثابت، با استفاده از تکنیک

OLS به اندازه گیری بهره وری در شرکت ایرالکو، تنها تولید کننده آلومینیوم در ایران پرداخته است .

5 – الهه حاتمی تاجیک در سال 1386 در پایان نامه کارشناسی ارشد خود در دانشکده اقتصاد و علوم اداری دانشگاه مازندران با راهنمایی دکر نورالدین شریفی، به بررسی بهره وری نیروی کار در بخشهای مختلف اقتصادی در ایران پرداخت . این پژوهش با استفاده از مدلهای داده-ستانده به محاسبه بهره وری ناخالص نیروی کار و تجزیه آن به بهره وری ناشی از تغییرات تکنولوژی و نیروی انسانی طی دوره 1353–1367 و 1367–1378 پرداخته می شود . نتایج این پژوهش نشان می دهد بهره وری کل نیروی انسانی در طی سالهای 1353-1367 کاهش و در طی سالهای 1367-1378 افزایش داشته است .

5 ـ 2 فرضیه‌ها (هر فرضیه به صورت جمله خبری نوشته شود)
– در فرایند تولید خودرو ، بهره وری عوامل تولید افزایش یافته است.
-درطی سال های 87-68 ،تحول در شاخص های بهره وری رخ داده است.
– باز بودن بازار خودرو ایران باعث افزایش بهره وری شده است.
-بهره وری نیروی کار در مقایسه به سایر عوامل از افزایش بیشتری برخوردار بوده است.

6 ـ 2 هدف‌ها:
هدف اصلی از این تحقیق ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران بر اندازه شاخص های بهره وری و همچنین بررسی تحول بهره وری در طی سالهای 87- 68 می باشد.

7ـ 2 چه کاربردهایی از انجام این تحقیق متصور است؟

اندازه گیری شاخص های بهره وری و ارزیابی تاثیر باز بودن بازار خودرو ایران بر اندازه این شاخص هادر شرکت ایران خودرو اولا میزان توسعه یافتگی این شرکت را نمایان و ثانیا سیاست گذاری مدیران شرکت را برای رسیدن به شرکت کارا و توسعه یافته مشخص می نماید.

8ـ 2 استفاده کنندگان از نتیجه پایان نامه ( اعم از مؤسسات آموزشی، پژوهشی، دستگاههای اجرایی و غیره):
– وزارت صنایع و معادن
– شرکت ایران خودرو
– سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

– اداره بازرگانی
9ـ 2
جنبه جدید بودن و نوآوری طرح در چیست؟

مطالعه پیرامون بهره وری قبلا در مطالعات مختلفی صورت گرفته اما مطالعه بهره وری کل شرکت ایران خودرو با توجه به باز بودن بازار خودرو ایران در حد یک مطالعه و پایان نامه دانشجویی مناسب میباشد. انتظار اینست، در این مطالعه جنبه های جدیدی از مقوله بره وری در شرکت ایران خودرو بخش صنعت خودروروشن گردد.

10ـ 2 روش انجام تحقیق :

این مطالعه از نوع توصیفی کاربردی است.

11ـ 2 روش و ابزار گردآوری اطلاعات :
1- روش اسنادی و مطالعه کتابخانه ای بر پایه آمار و اطلاعات
2- فصلنامه آماری شرکت ایران خودرو
3- مقالات ، نشریات ، اینترنت ، کتب
12ـ 2 جامعه آماری و تعداد نمونه (درصورت لزوم)

جامعه آماری مورد بررسی شرکت ابران خودرو می باشد .
13ـ2 روش نمونه‌گیری (درصورت لزوم) :
در این پایان نامه از اطلاعات و آمار و داده های ثانوی استفاده می شود و محقق راسا به جمع آوری نمونه اقدام نمی کند، بلکه از داده های غنی فصلنامه آماری شرکت ایران خودرو مرکزآمار ایران که هرساله منتشر می شود استفاده می کند

.

14 ـ 2 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :
در این تحقیق از ابزارهای آماری و بویژه اقتصاد سنجی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می شود.

3 فهرست منابع و مآخذ (فارسی، عربی، لاتین به شرح زیر)
کتاب : نام خانوادگی، نام، عنوان کتاب، مترجم، مح

ل انتشار، سال نشر، جلد
مقاله : نام خانوادگی، نام، عنوان مقاله، عنوان نشریه سال، دوره، شماره، صفحه
1- امامی میبدی ، علی، اصول اندازه گیری کارایی و بهره وری ،موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی ، 1379 ،
2- نیلی ، مسعود ، استراتژی توسعه صنعتی کشور ، موسسه انتشارات علمی ، 1382
3-گجراتی ، دامودار ، مبانی اقتصاد سنجی ، حمید ابریشمی ، دانشگاه تهران ، 1386 ، جلد اول و دوم

4-شیرین بخش ، شمس اله ، حسن خونساری ، زهرا ، کاربرد EVIEWS در اقتصاد سنجی ، پژوهشکده امور اقتصادی ، 1384
5-ابوالحسنی ، امیر حسین ، بررسی عوامل موثر بر بهره وری فرایند تولید در صنایع اتومبیل سازی ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس ، 1386
6- آذربایجانی ، کریم ،و شاه محمدی ، زهرا ، بررسی رابطه بلند مدت بین صادرات ، سرمایه گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی در ایران ، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان ، جلد 31 ، 1387
7 – زراء نژاد ، منصور و انصاری ، الهه ، اندازه گیری بهره وری سرمایه در صنایع بزرگ استان خوزستان ، فصلنامه بررسی های اقتصادی ، 1386
8 – مهدوی ، ابوالقاسم ، و جوادی ، شاهین ، آزمون تجربی رابطه تجارت خارجی و رشد اقتصادی در ایران ، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ، 1384
9 – مولایی ، محمد ، بررسی و مقایسه بهره وری گروههای مختلف صنعتی کوچم و بزرگ ایران ، پژوهشهای اقتصادی ایران ، 1384
10 – Fredrik sjoholm, export, import and productivity ,1999
11 – sangho kim , hunjoon lim and donghun park , the effect of import and export on total factor productivity in korea ‏8

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله نقش دعا در زندگی pdf دارای 46 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نقش دعا در زندگی pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله نقش دعا در زندگی pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله نقش دعا در زندگی pdf :

معنی دین و دینداری
اول باید انسان متوجه معنی خودش روی این زمین بشود تا کارهایش واقعاً بی‌نتیجه نگردد و از انجام کارهای با معنی برای خود غافل نباشد و در این راستا وقتی انسان متوجه شد که تماماً و بالذّات مخلوق است و هر مخلوقی تمام وجودش از خالقش است و این واقعیت را به عمق قلب خود رساند، و نیز وقتی متوجه شد در تمام واقعیتش بنده خدا است، و اصل انسان بندگی است، و هرچه از بندگی خودش فاصله بگیرد، از اصل خود فاصله گرفته، معنی دین و دینداری برای او معلوم

می‏شود، و متوجه می‏شود دین یک هدیه الهی است به بندگان، تا بندگان از اصل خود غافل نشوند و در متن دین راه ارتباط با خدا از طریق دعا، اوج برگشتن به اصل ‌خود است و در متن دینِ خداوند است که به همه ابعاد انسان توجه شده و «انسان به وسیله راز و نیاز با خداوند خویش، خواستار پیوند روح و جان و فطرت با مبدء و منشاءِ جدا گشته از آن است» و خداوند از طریق دین و در متن دین از طریق دعا تربیت واقعی انسان را محقق می‏سازد، تا انسانِ سرگشته و سرگردان در بیابان زندگی چون قطره آبی تبخیر نگردد و از اصل خود جدا بماند.

همچنان‌که جوجه میل به دانه خوردن دارد و در ضمن این دانه خوردن به مرغ شدن می‌رسد، انسان فطرتاً میل به پرستیدنِ کمال مطلق دارد و ضمن عملِ پرستیدن، به مقصد اصلی خود که معرفت بیشتر به خداوند، واتصال به عالم الهی است، می‌رسد.

فطرت توحیدی داشتن انسان‌ها، یعنی روح انسان با خدا آشنا است، و خدا مطلوب جان همه انسان‌ها است، و میل به حق، عمیق ترین و پایدارترین بُعد انسان است، چون ریشه در فطرت او دارد و نه در غریزه. و نیایش، نگهداشتن این میلِ پایدار است تا انسان در اصالت انسانی خود بماند و از فطرت خود به سوی غریزه سقوط نکند.
دعا؛ گذر از غربت به اُنس
بنا به گفته علامه‌محمدتقی‌جعفری«رحمه‌الله‌علیه»:
«انسان در دنیا یک احساس غربت دارد و با نیایش با خدای جاودان، آن غربت را به اُنس مبدل می‏کند و از هراسِ اضمحلال در این دنیای بی‌حد و مرز می‏رهد.»
انسان موجود ضعیفی است و لذا خداوند در وصف او می‌فرماید: «خُلِقَ الانْسانُ ضَعیفاً» و از طرفی هیچ انسانی این نقص خود را نمی‌خواهد و به دنبال کمال است، و از طرفی خداوند کمال مطلق است، لذا هر انسانی ذاتاً طالب خداوند است، یعنی میل به کمال در وجود انسان او را اولاً؛ به سوی خداوند راهنمایی می‏کند. ثانیاً؛ او را از نقص خود به سوی کمال خود می‏کشاند. و این خشوع و خضوع در مقابل کمال مطلق در «نیایش» محقق می‏شود، و به گفته شهید‌مطهری«رحمه‌الله‌علیه» «شرافت گوهر انسانیت در دعا واقع می‏شود».

قرآن می‏فرماید: «ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنْسَ اِلاَّ لِیَعْبُدون» یعنی؛ ما جن و انس را نیافریدیم مگر برای این‌که عبادت کنند. پس با عبادتِ خداوند خلقت انسان برای انسان معنی‌دار می‏شود و طبق این آیه، چون انسان برای تربیتی خاص خلق شده است و هم او باید ابعاد مختلف خود یعنی، «فطرت» و «عقل» و «عواطف» خود را در جهت همین تربیت، تجهیز و تهییج کند، دعا جهت دهنده این عواطف، و پیوند دهنده وجود ناقص انسان، به ذات مقدس احدیت است، و آیا تربیت واقعی انسان جز این است که انسان را به خداوند متصل کند و آیا مقصد خلقت که عبادت است، مقصد عبادت به غیر از این اتصال باید باشد؟
دعا و نیایش یکی از راههای رسیدن به رستگاری، و رهاننده انسان از ورطه تنگ مادی به سوی وادی بیکران خزائن الهی است. دعا؛ موجب رسوخ حبّ الهی در دل و زداینده زنگ غفلت از روح و قلب انسان است.

غفلتی که از جانب عده‏ای از مسلمانان نسبت به دعا شده این‌ است‌که دعا را تنها محملی برای دریافت حوائج می‏دانستند، و به جنبه‌های سلوکی و تربیتی آن کمتر توجه کرده، و آن را صرفاً به یک امر ثواب و مستحب تبدیل نموده‏اند، در حالی که باید اثر واقعی دعا را در تأثیر جنبه‌های معنوی که در شخصیت فردِ دعا کننده می‌گذارد، جستجو کرد به طوری انسان خاکی را به همسایگی افلاک سیر می‌دهد و دل او را از کدورت دنیا به صفای عالم غیب نزدیک می‌کند.

وظیفه متفکران جامعه است که نقش واقعی دعا را برای جوانان روشن نمایند، تا متوجه شوند که دعاهای اسلامی‏و به‌خصوص دعاهای ائمه درس بزرگ زندگی است آن هم یک زندگی واقعی که باید هر انسانی از آن بهره‌مند شود. در اسلام به ما آموزش داده‏اند دعا کنیم و حاجات خود را با خدا در میان بگذاریم و نقص‌های روحی خود را به محضر حضرت حق ارائه دهیم و از او در جهت رفع آن‌ها کمک بخواهیم. فرموده‏اند: «الدُّعاءُ سِلاحُ الْمؤمن، و عمودُالدّین، وَ نُورُالسَّماواتِ وَ الْاَرْضِ» یعنی؛ دعا اسلحه مومن، و موجب استواری دین او، و نور آسمان‌ها و زمین است، چون از طریق دعا با وسوسه‌های شیطان مقابله می‌کند و دین خود را که عامل ایجاد رابطه او با حق است، حفظ می‌کند و می‏تواند در زمین و آسمان درست ببیند و عمل کند.
امام خمینی«رحمه‌الله‌علیه» می‌فرمایند:

«آیا دیده‏اید اهل دعا، و کسانی که مداومت به دعا داشته باشند، این کارهای ناپسند که بعضی‌ها انجام می‏دهند، آن‌ها هم انجام دهند؟ بیشتر کسانی که محکومیت یافته و در زندان‌ها محبوس می‏باشند، افرادی هستند که با دعا سرو کار ندارند.».
خصوصیات ادعیه اسلامی

این دعاها ‏اولاً؛ با الفاظی بلیغ و رسا ادا شده که در تهذیب نفس، تأثیر ویژه خواهد داشت. ثانیاً: دارای تعالیم لطیف و روحانیِ دگرگون کننده است چون عمیق‌ترین لایه وجودی انسان را به حرکت می‌آورد. ثالثاً؛ با توجه به حالت خاصی که بین بنده و مولایش ایجاد می‌کند و قلب انسان را به طرف قطب هستی سوق می‌دهد، اثر تربیتی بی‌نظیری خواهد داشت.
اگر به دعا درست توجه شود می‏توان ادعا کرد دعا بذری است در زمین معرفت که نتیجه آن تهذیب نفس و قرب به حق است، چرا که تنها از طریق ناله و مناجات می‏توان به حریم حرم حضرت حق راه یافت. در دعا انسان از «دین‌دانی» وارد مرحله «دین‌داری» می‏شود و در واقع انسان از طریق نیایش با حق، خود را از تماشاگری در دین، به بازی‌گری در دین می‏رساند. پس دعا عبارت است از مذهبی که جنبه عمل به خود گرفته است.
آلکیس‌کارل در کتاب مشهور نیایش می‌گوید: «نیایش؛ مثل خوردن و آشامیدن، نیازِ جان و روح انسان است تا جان به شکفتگی لازم خود دست یابد».
آثار دعا بر روح انسان
موارد زیر به طور فهرست‌وار به عرض عزیزان رسانده می‌شود، چرا که اصل موضوع را در خود ادعیه می‌توانید ملاحظه کنید.
الف- اطمینان و آرامش قلبی: روح موجودی است آسمانی و مجرد که از طریق ارتباط با خدا، در واقع به اصل خود برمی‏گردد، به همین جهت خدا در قرآن می‏فرماید: «اَلا بِذِکْر‌اللهِ تَطْمَئِنُ‌‌الْقُلُوب» یعنی؛ آی انسان‌ها! با یاد خدا آرامش قلب‌ها را به دست آورید و از پوچی برهید. چرا که از آن طریق خواسته‌های شما آسمانی می‏شود و اسیر دیوارهای تنگ مادی نخواهید شد.
کسی که اهل دعاست علاوه بر اسباب طبیعی، متوجه اسباب‌های معنوی شده و لذا وقتی اسباب ظاهری از کار ایستاد راه امید به خدا برایش باز است و از یأسِ بی‌جا می‏رهد.

ابن‌سینا می‏گوید: گاهی نفس در شرایط خاص می‏تواند از طریق ارتباط با عالم غیب نقش‌هایی را بپذیرد که در راه علاجش به او کمک کند. یعنی روح راه صلاح خود را می‌شناسد و با ارتباط با عالم غیب آن راه را به دست می‌آورد و دعا زمینه پیداکردن راه اصلاح نفس از طریق ارتباط با عالم غیب است.

آلکیس‌کارل می‏گوید: البته درباره بیمارانی که با دارو و یا خود به خود درمان پذیرند، شناختن اثر واقعی دعا دشوار است، فقط در مورد بیمارانی که تمام تلاش‌های درمانی بی‌نتیجه مانده می‏توان درباره اثر درمانی دعا قضاوت کرد و اثر آن غیرقابل انکار است، چه خود بیمار دعا کند و چه اطرافیان برای او دعا کنند.

امام خمینی«رحمه‌الله‌علیه» می‏فرمایند:
وقتی راهِ چاره‌جویی از اسباب ظاهری کوتاه شود، آنگاه خدا یک راه امیدی به روی بندگانش باز کرده که یکسره از خدا و اسباب غیبی مأیوس نشوند و دل را یکسره به طبیعت نبندند و از خدای عالَم غافل نشوند.

ب- ایجاد معنویت و عرفان: پیامبر و ائمه در موقع بیان احکام شرعی در حد فهم شنوندگان سخن می‏گفتند، اما هنگامی‏که با پروردگارشان به مناجات و دعا می‏پرداختند گنجینه‌های عظیمی از معارف بود که از قلّه وجود آن عزیزان سرازیر می‏شد و لذا است که ادعیه خزینه‌های گرانقدری از معارف هستند که باید به آنها توجه خاص شود، نمونه چنین خصوصیاتی را در مناجات‌های خمسه‌عشر یا دعای ابوحمزه ‌ثمالی یا مناجات شعبانیه می‌توان یافت. به امید روزی که دعاهای شیعه ابتدا به‌عنوان متون درسی آموزش داده شود تا محتوای عمیق آن‌ها معلوم گردد و سپس از طریق آن ادعیه با خدا به راز و نیاز بپردازیم.

ج- پرورش عواطف: علاوه بر قوه عاقله و قدرت استدلال که باید در انسان پرورش یابد، عواطف انسان که ریشه آنها قلب است، نیز باید رشد کند، و ادعیه‌ای که از قلب مبارک امام معصوم صادر شده، در ایجاد عواطف الهی و محبت و عشق به خداوند و اولیاء او و ایجاد بغض نسبت به دشمنان حق، تأثیر اساسی دارد تا از آن طریق عواطف او متعادل گردد.
د- ایجاد احساس قرب الهی و اعتلاء: انسان عابد و ذاکر با مداومت بر ذکر و نیایش، موجبات تقویت ایمان و زنده شدن نیروی فطری خود را فراهم می‏آورد و از آن طریق نظر جانش از مادیات به سوی معنویات گردانده می‏شود و لذا دل با محبت به حق از حاکمیت وجه حیوانی خود آزاد می‏گردد و میل گناه در او می‏میرد.
ه- انس و پیوند اجتماعی: با توجه به این‌که انسان موجود اجتماعی است، از طریق تزکیه و دعا وجه محبت به مردم و روح خدمت به خلق در او تقویت می‌شود و در یکی از ابعاد دعا انسان از خدا می‏خواهد که اُنس بین انسان‌ها و ایجاد نیکی بین آنها به دست او انجام گیرد، چون چنین کارهایی را وسیله قرب الهی برای خود می‌شناسد.
و- کسب فضائل اخلاقی و مسیر صحیح زندگی: وقتی عابد آرزوها و خواسته‌های خود را از زبان انبیاء و اولیاء – که بهترین لحظات خود و دقیق‌ترین سخنان خود را با مناجات بیان کرده‏اند- بخواهد، نه در محدوده تنگ مادی می‏ماند، و نه از تعادل انسانی پای را بیرون می‏نهد، یعنی نیایشی که از طریق معصومین انجام می‌شود، با ترسیم تابلوئی از زشتی‌ها و خوبی‌ها، راه‌های رسیدن به رستگاری واقعی را به انسان می‏نمایاند و افق‌های بلند وجود را در منظر انسان قرار می‌دهد.
زیارت و آثار تربیتی آن
زیارت امام معصوم و یا امام‌زادگان، زیارت روح‌های آزادی است که قدرت تصرف در قلب زائر خود دارند و زائر را به بهره‌هایی از مقام عالی خود میهمان می‌کنند، چرا که زائر به میهمانی آن‌ها رفته است.

وقتی زیارت را در فرهنگ مخصوص به خودش بشناسیم که با سیاحت و سیر و سفر فرق اساسی دارد و زائر امام به صرف دل دادگی به امام پای در راه زیات می‏گذارد، متوجه می‏شویم که چگونه زائر از این طریق؛ مِس وجود خود را به طلا تبدیل می‏کند. لذا امام صادق می‏فرمایند: «هرکس به عنوان زیارت به سویم آمد روز قیامت شفیع او خواهم شد». همچنان‌که در روایات داریم؛ زیارت امام‌حسین ثوابی برابر بخشودگی گناهان گذشته و آینده دارد.

اولاً: زیارتْ تجسم جهـان‌بینــی یک مسلمــان است که متوجه است می‌تــوان با امام – هرچند رحلت کرده باشد- ارتباط پیدا کرد و رمز و راز بندگی را به نور آن حضرت در جان خود شعله‌ور نمود. ثانیاً: موجب تحکیم مبانی ولایت و امامت ائمه، و نفی ولایت طاغوت است تا هرچه بیشتر برای شخص زائر روشن شود چقدر پر برکت است وقتی این ذوات مقدس بر قلب افراد و نظام اجتماع حاکم باشند. ثالثاً: با توجه به متون زیارات؛ زیارتِ امام، سیر در عالم برزخ و قیامت از یک طرف و انابه و استغفارِ زائر در محضر حق از طرف دیگر و مفتخرشدن به شفاعت ائمه از طرف ثالث است. رابعاً: توجه به مظلومیت ائمه که چگونه انسان‌های بزرگی‌ را از حاکمیت و هدایت جامعه محروم نمودند و زمینه نمایش عظمت‌های آن‌ها را از آن‌ها ربودند و این توجه به مقام الهی آنهاست آنگاه که می‏گوئی:

«السَّلامُ عَلَیکم یا اَهْلَ بَیْتِ النُّبُوَّه، وَ مَوْضِعَ الرِّساله، وَ مُخْتَلَفَ الْملائکهِ و مَهْبِطَ الْوَحْی، و مَعْدِنَ الرحمهِ، و خُزّانَ العلمِ، و مُنْتهی الْحلمِ، و اُصولَ الکَرَمِ، و قادهَ الْاُمَمِ;» یعنی؛ سلام بر شما ای اهل‌بیت نبوت و محل رسالت و جایگاه رفت و آمد ملائکه و محل نزول وحی و معدن رحمت و خزینه علم و نهایت حلم و پایه‌های کرم و پیشوای امت‌ها;».
خامساً: زیارت‌نامه‌ها در عین مباحث قبل، در نگه‌داشتن نام و یاد امامان و بیان حقایق، مانند اعلامیه دفاعیه از آن بزرگواران عمل می‏کند. و هزاران هزار برکت دیگر که در زیارت ائمه معصومین نصیب زائر می‌گردد، از استقبال ملائکه گرفته تا تصرفات معنوی امام و بدرقه ملائکه تا آن‌جا که زائر از همه گناهان پاک شود و به وطن خود برگردد.

آموزش‌های دعا
همچنان‌که قبلاً عرض شد علاوه بر آثار مثبت روحی و قلبی که دعا به بار می‌آورد، دعا را باید تبلیغ و تعلیم معارف اسلامی‏دانست که با مضامین عالی و فصاحت و بلاغتی بی‌نظیر از زبان معصومین برای مردم بیان گردیده است. از جمله:
در عقاید، آنجا که امام‌هفتم در دعای سریع‌الاجابه می‏فرمایند: «اَللّهُمَّ اِنّی اَطَعْتُکَ فی اَحَبِّ‌‌الْاَشْیاءِ اِلَیْکَ وَ هُوالتّوحید» خدایا: من در محبوب‌ترین امور که آن اعتقاد به یگانگی تو است، تو را اطاعت می‏کنم. در واقع توجه به یگانگی خداوند را اصل قرار می‏دهد، یا در متون ادعیه مکرراً توجه به نبوت پیامبر و این‌که قلب از طریق دعا به راحتی می‏تواند متوجه نبوت و معاد شود، مطرح است.
در رابطه با مقام ائمه شخص دعاکننده اعتقاد دارد و اقرار می‏کند «یَأْمَنُ مَنْ رَکِبَها وَ یَغْرَقُ مَنْ تَرَکَها، اَلْمُتُقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ و الْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ وَ اللاَّزم لَهُمْ لاحِق» یعنی؛ آن‌کس که سوار بر کشتی اهل‌البیت شد و به آن سفینه‌های نجات پناه برد، از غرق شدن در دنیا و از گرفتارشدن در اخلاق رذیله، نجات می‏یابد، و هرکس آنها را ترک کرد غرق می‏شود، هرکس از آنها پیشی گرفت مارق و از هدف گریخته شد و هرکس از آنها فاصله گرفت از دست رفت، و هرکس با آنها همراه شد، به مقصد رسید. لذا است که متوجه می‏شویم حیات و زندگی ایده‌آلی که متناسب عالم انسانی است، زندگی‌ای شبیه اهل‌البیت است و لذا از خداوند تقاضا می‌کنیم: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ مَحْیای مَحْیا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَماتی مَماتَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».
در دعا پایه اعتقاد به معاد را تثبیت می‏کنیم آنگاه که مثلاً در دعای عدیله می‏گوییم: «.. وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ مُسَاءَلَهَ الْقَبْرِ حَقٌّ وَ الْبَعْثَ حَقٌّ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّرَاطَ حَقٌّ وَ الْمِیزَانَ حَقٌّ وَ الْحِسَابَ حَقٌّ وَ الْکِتَابَ حَقٌّ وَ الْجَنَّهَ حَقٌّ وَ النَّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَهَ آتِیَهٌ لا رَیْبَ فِیهَا وَ أَنَّ اللَّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ;» و یا به همین منظور در دعا می‏گوییم: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اِسْتِعداداً لِلْمَوتِ قَبلَ حُلولِ الْفَوْتِ، وَ الْاِنابَهَ مِن دار الغُرور اِلی دار السُّرور». یعنی؛ خدایا! از تو تقاضا می‌کنم آمادگی برای مرگ را قبل از آن‌که فرصت‌ها از دست برود و توجه به عالم نشاط ابدی را با انصراف از عالم مجازی دنیا.
در دعا؛ ذاکر و مناجات کننده گاهی آنچنان مرغ جانش را اوج می‏دهد که از خدا می‏خواهد از همه چیز دلش کنده شود و چشم دل او فقط به نور حق منوّر شود و جانش به معدن عظمت حق وصل گردد تا آنجا که در حالت فنا قرار گیرد و روحش در عزّ قدس حق، معلّق و پیوسته گردد و از خود هیچ نداشته باشد، الاّ تعلق به حق. می‌گویی: «اِلهی هَبْ لی‏ کَمالَ الْاِنْقَطاعِ اِلَیْکَ، وَ اَنِرْ ابصارَ قُلوبِنَا بِضِیاءِ نَظَرِها اِلَیْکَ، حَتَّی تَخْرِقَ اَبْصارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النّورِ، فَتَصِلَ اِلی مَعْدِنِ الْعَظَمَه فَتَصِیرَ اَرْواحُنا مُعَلَّقَهً بِعِزِّ قُدْسِک».
آموزش‌های اجتماعی در دعا
در دعا از خداوند می‏خواهیم نسبت به اجتماع بی‌تفاوت نباشیم و بتوانیم به آنها خیر برسانیم. مثلاً در دعای مکارم‌الاخلاق مطرح شده‌است و نیز در دعا از خدا می‏خواهیم که در پرورش فرزندانم موفقم گردان، «; وَ اَعِنّی عَلی تَرْبِیَتِهِم وَ تَأدیبِهِم وَ بِرِّهِم». یعنی؛ خدایا! در تربیت و تأدیب و نیکی‌کردن به فرزندانم مرا یاری فرما. که نشان می‌دهد اولاً: دعاهای اسلامی چگونه نسبت به سرنوشت افراد جامعه و تعالی آن‌ها توجه خاص دارد. ثانیاً: متوجه است که در این کار علاوه بر برنامه‌ریزی‌های لازم باید با نور و مدد الهی این امر مهم عملی گردد. که گفت:
دعای گوشه‌نشینی که عافیت طلبداگر هزار نماید یکی اثر نکند
آموزش سیاسی در دعا
با توجه به این‌که زندگانی پیامبران و ائمه از سیاست جدا نبوده، در دعاهایشان به بقیه به نحوی آموزش سیاسی می‏داده‏اند، و در همین رابطه ما در دعا خود را متوجه همین سیاست‌مداری واقعی ائمه می‏کنیم. آنگاه که در زیارت جامعه می‏گوئیم: اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ بَیْتِ النُّبُوَه، ; وَ اَوْلیاءَ النِّعَمِ، وَ عَناصِرَ الْاَبْرارِ وَ دَعائِمَ الْاَخْیارِ، وَ ساسَهَ الْعِبادِ، وَ اَرْکانَ الْبِلادِ;» یعنی؛ سلام بر شما ای اهل‌بیت نبوت، و ای صاحبان نعمت واقعی و ای اصل و اساس نیکان عالم، و ستون برگزیدگان و رهبران سیاسی بندگان و اساس شهرها و کشورها. در واقع شما در این فراز از زیارت اقرار می‌کنید که ائمه معصومین در سیاست و کشورداری باید اصل و اساس جامعه باشند، و به واقع همه حرکات ائمه در عین عبادی‌بودن، سیاسی و اجتماعی است. حال چه سکوت حضرت‌علی و چه صلح امام‌حسن و چه قیام امام‌حسین و چه نیایش‌های امام‌سجاد، و این روحیه در ادعیه آن بزرگواران نمایان است. امام سجاد در دعای به مرز داران حساسیت خودشان نسبت به امور اجتماع را به خوبی نشان داده‏اند. چرا که اسلام دین جامع و کامل است و لذا هم انسان را از عالم غیب و قیامت محروم نمی‌کند و هم از اجتماع و سرنوشت اجتماع غافل نمی‌نماید.

 

کلمات کلیدی :